NË DHOMËN E GJYQIT

Para:

Gjykatësit Alphons Orie, kryesues
Gjykatësit Amin El Mahdi
Gjykatësit Martin Canivell

Sekretari: Z. Hans Holthuis

Vendim i datës: 17 shtator 2003

PROKURORJA
kundër
Fatmir LIMAJT
HARADIN BALËS
Isak MUSLIUT

Zyra e Prokurorit:
Z. Andrew Cayley
Z. Alex Whiting

Avokatët mbrojtës për të Akuzuarit:
Z. Karim AA. Khan për Fatmir Limajn
Z. Tomë Gashi dhe Z. Peter Murphy për Haradin Balën
Z. Bajram Krasniqi dhe Z. Steven Powles për Isak Musliun

DHOMA E GJYQIT Nr. 1 (“Dhoma”) e Tribunalit Ndërkombëtar për Ndjekjen Penale të Personave Përgjegjës për Shkelje të Rënda të së Drejtës Humanitare Ndërkombëtare të Kryera në Territorin e ish-Jugosllavisë prej vitit 1991 (“Tribunali”);

PASI ËSHTË VËNË NË ZOTËRIM TË Kërkesës së Isak Musliut për Lirim të Përkohshëm (“Kërkesa”), e protokolluar më 6 gusht 2003;

DUKE MARRË SHËNIM Përgjigjen në Mirëbesim të Prokurorisë ndaj Kërkesës (“Përgjigjja”), e protokolluar më 20 gusht 2003;

DUKE MARRË SHËNIM Kundërpërgjigjen në Mirëbesim ndaj Përgjigjes (“Kundërpërgjigjja”), e protokolluar më 6 shtator 2003 (“Kundërpërgjigjja”);

DUKE MARRË SHËNIM Rregullën 65 të Rregullores së Procedurës dhe Provave (“Rregullorja”) e cila në pjesën përkatëse parashtron:

(A) Pasi është arrestuar, i akuzuari mund të lirohet vetëm me urdhrin e një Dhome.

(B) Dhoma e Gjyqit mund të urdhërojë për lirimin vetëm pasi u ka dhënë mundësinë për të shprehur mendimin vendit pritës dhe vendit në të cilin i akuzuari kërkon të lirohet dhe vetëm në qoftë se është e bindur se i akuzuari do të paraqitet në gjyq dhe në qoftë se lirohet nuk do të paraqesë rrezik për viktimat, dëshmitarët apo persona të tjerë.

DUKE MARRË SHËNIM se në mbështetje të Kërkesës të saj, Mbrojtja, ndër të tjera parashtron si vijon:

(i) i Akuzuari nuk kishte mundësi të vërtetonte gadishmërinë e tij për të bashkëpunuar me Tribunalin sepse ai u arrestua në bazë të një aktakuze të mbyllur me vulë dhe prandaj, ai nuk kishte njoftim faktik se duhej t’i dorëzohej Tribunalit; në qoftë se i Akuzuari do të kishte qenë në dijeni të ndonjë aktakuze, ai do t’i ishte dorëzuar “menjëherë dhe pa mëdyshje” Tribunalit^[1]

(ii) megjithëse akuzat kundër të Akuzuarit janë të rënda, në krahasim me rastet e tjera para Tribunalit, ato janë relativisht më të lehta, në qoftë se jo më të lehtat faktikisht;^[2]

(iii) Prokuroria nuk ka zbuluar asnjë provë që tregon se i Akuzuari ka mrrë pjesë në vrasjen e ndonjë personi, akuza më e rëndë me të cilën ai është ngarkuar;^[3]

(ii) i Akuzuari është i gatshëm të pranojë dhe t’u përmbahet të gjithë kushteve që mund të kërkohen prej tij në lidhje me vendbanimin, lëvizjet, sjelljen dhe kthimin e tij në Tribunal;^[4]

(iii) Kryeministri i Kosovës deklaroi se ai ka besim se i Akuzuari do të kthehet për gjyqin dhe nuk do të largohet nga Kosova;^[5]

(iv) Misioni i Administratës së Përkohshme të Kombeve të Bashkuara në Kosovë ("UNMIK”) dhe autoritetet përkatëse në Kosovë do të respektojnë dhe përmbushin çfarëdo urdhrash apo kushtesh për lirim të vendosur nga Dhoma;^[6]

(v) përfundimi i hetimit të Prokurorisë dhe fakti se disa prej dëshmitarëbe, tashmë ndodhen jashtë territorit të Kosovës e pakëson rrezikun e kërcënimit të mundshëm ndaj dëshmitarëve;^[7]

(vi) në qoftëse nuk mund të provohet se i Akuzuari paraqet personalisht rrezik ndaj dëshimtarëve, çdo rrezik i mundshëm aktual ndaj dëshmitarëve nga ndonjë drejtim tjetër nuk duhet të merret parasysh^[8]

DUKE MARRË SHËNIM se në Përgjigjen e saj Prokuroria e kundërshton Kërkesën duke parashtruar ndër të tjera si vijon:

(i) Rregulla 65(B) e Rregullores i ngarkon “barrë të rëndë të Akuzuarit që të provojë se, po të lirohet, ai do të paraqitet në gjyq dhe nuk do të paraqesë rrezik ndaj viktimave, dëshmitarëve apo personave të tjerë” dhe edhe sikur Dhoma të bindet se është plotësuar minimumi i kushteve të Rregullës 65, ajo përsëri rezervon të drejtën për të refuzuar lirim të përkohshëm;^[9]

(ii) meqënëse i Akuzuari u arrestua në bazë të një aktakuze të mbyllur me vulë, rrethanat e arrestimit të tij përbëjnë një faktor jopërcaktues që nuk peshon as pro dhe as kundër lirimit të tij;^[10]

(iii) natyra e akuzave kundër të Akuzuarit – përkatësisht, Burgim, Trajtim Mizor, Tortura dhe Vrasje, që të gjitha krime shumë të rënda – dhe fuqia e provave peshojnë kundër lirimit dhe jo në dobi të tij;^[11]

(iv) kushtet e lirimit nuk mund të zëvendësohen me gjykimin se i Arratisuri nuk paraqet rrezik për t’u arratisur dhe duhen marrë në shqyrtim vetëm në qoftë se fillimisht Dhoma përcakton se i Akuzuari e ka plotësuar detyrimin e tij për problemin e arratisjes;^[12]

(v) zotimet prej autoriteteve vendore në Kosovë që të sigurojnë paraqitjen e të Akuzuarit në gjyq nuk kanë vlerë domethënëse sepse problemet e policisë dhe të sigurisë janë në kompetencën e Kombeve të Bashkuara dhe për këtë arsye autoritetet vendore nuk kanë mjete për t’i jetësuar këto zotime;^[13]

(vi) Autoritetet e Kombeve të Bashkuara nuk janë ende në gjendje që t’u sigurojnë mbrojtje të njëmendtë dëshmitarëve ose të pengojnë të Akuzuarin që të arratiset;^[14]

(vii) në bazë të provave që e lidhin të Akuzuarin me kërcënimet ndaj dëshmitarëve të mundshëm, provave mbi dhunën e tij, kërcënimeve të shumta që tashmë janë bërë në lidhje me këtë çështje dhe gjendjes së përgjithshme të kërcënimeve në shkallë të gjerë kundër dëshmitarëve në Kosovë që prej luftës, i Akuzuari nuk ka mundur të provojë se ai nuk do të përbëjë rrezik për viktimat dhe dëshmitarët;^[15]

(viii) grafiku kohor i përcaktuar nga Gjykatësi Kryesues në konferencën e fundit mbi statusin i pakëson gjasat për një paraburgim të zgjatur para fillimit të gjyqit;^[16]

DUKE MARRË SHËNIM se në Kundërpërgjigjen e saj, Mbrojtja, ndër të tjera, parashtron si vijon:

(i) meqë lirimi në pritje të gjyqit është një e drejtë për të Akuzuarin, detyrimi është për Prokurorinë të përcaktojë pse nuk duhet miratuar;^[17]

(ii) pavarësisht faktit se kur i Akuzuari u intervistua prej hetuesve të UNMIK-ut më 24 maj 2001 dhe atij iu bë e qartë se më vonë mund të konsiderohej i dyshuar; i Akuzuari nuk bëri asnjë orvatje për t’u arratisur;^[18]

(iii) kur egzistojnë arsye “që kanë lidhje” dhe “të mjaftueshme” për të refuzuar lirimin e përkohshëm, edhe në këtë rast i akuzuari duhet liruar në qoftë se arsyet e refuzimit mund të neutralizohen me vendosjen e kushteve;^[19]

(iv) garancitë e dhëna nga i Akuzuari dhe Kryeministri i Kosovës duhet të shpërndajnë çdo shqetësim që mund të ketë Dhoma mbi paraqitjen e mëvonshme në gjyq të të Akuzuarit;^[20]

(v) nuk ka asnjë provë të besueshme që tregon se i Akuzuari ka kërcënuar dëshmitarë ndonjëherë;^[21]

DUKE MARRË PARASYSH se Rregulla 65 e Rregullores duhet interpretuar duke u bazuar në Nenin 21(3) të Statutit të Tribunalit;

DUKE MARRË PARASYSH se Rregulla 65 e Rregullores më parë kushtëzonte se lirimi i përkohshëm do të miratohej vetëm në “rrethana të jashtëzakonshme” dhe si pasojë paraburgimi në fakt ishte rregulli;

DUKE MARRË PARASYSH se heqja e këtij kushti nuk ka bërë që paraburgimi të jetë përjashtim dhe lirimi rregull, as nuk ka çuar në atë që pavarësisht ndryshimit, paraburgimi mbetet rregulli dhe lirimi është përjashtim;^[22]

DUKE MARRË PARASYSH se në të kundërtën, “vëmendja duhet përqëndruar në rrethanat e veçanta të çdo rasti individual pa marrë parasysh nëse rezultati që do të arrihet është rregull apo përjashtim”;^[23]

DUKE MARRË PARASYSH se për këtë arsye detyra e Dhomës duhet të jetë të peshojë dhe vlerësojë faktorët e pranishëm në këtë çështje para se të marrë vendim dhe si rregull të përgjithshëm të vlerësojë “nëse pavarësisht supozimit të pafajësisë, interesi publik duhet të ketë përparësi mbi nevojën për ‘t’i siguruar të akuzuarit, respektin për të drejtën e lirisë së personit”;^[24]

DUKE MARRË PARASYSH se për më tepër në vendimin në se duhet miratuar lirimi i përkohshëm, Dhoma duhet të bindet: (a) se i Akuzuari do të paraqitet para gjyqit, dhe (b) se, në rast se lirohet, ai nuk do të përbëjë rrezik për viktimat, dëshmitarët apo persona të tjerë;

DUKE MARRË PARASYSH listën e faktorëve të parashtruar nga Dhoma e Apelit që një Dhomë duhet t’i marrë në shqyrtim për të vendosur nëse është e bindur që, në qoftë se lirohet, i Akuzuari do të paraqitet para gjyqit^[25] dhe “rrethanat e çdo të akuzuari që bën kërkesë për lirim të përkohshëm duhen vlerësuar individualisht meqë ato ndikojnë mbi gjasat që ai do të paraqitet në gjyq;^[26]

DUKE MARRË PARASYSH se, në rrethanat e këtij rasti për përcaktimin nëse i Akuzuari do të paraqitet para gjyqit në qoftë se lirohet, janë veçanërisht domethënës këta faktorë: (a) rrethanat në të cilat i Akuzuari u arrestua; (b) pesha e akuzave kundër tij; (c) fakti se po të shpallet fajtor, i Akuzuari ka gjasa të përballet me burgim afatgjatë; dhe (d) garancitë që autoritetet e Kosovës do të ishin në gjendje të jepnin për të siguruar praninë e të akuzuarit në gjyq;^[27]

DUKE MARRË PARASYSH se i Akuzuari u arrestua në bazë të një aktakuze të mbyllur me vulë dhe nuk kishte asnjë njoftim faktik se ai duhej t’i dorëzohej Tribunalit;

DUKE MARRË PARASYSH se për këtë arsye Dhoma gjykon se arrestimi i të Akuzuarit është factor jopërcaktues që nuk është në dobi të pretendimeve të asnjë pale: nuk e lejon të Akuzuarin që në përkrahje të kërkesës së tij të mbeshtetet në faktin se ai u dorëzua; në anën tjetër, nuk e lejon Prokurorinë të pretendojë se ai po i bishtnonte arrestimit;

DUKE MARRË PARASYSH se i Akuzuari ngarkohet me pjesëmarrje në krime të rënda përkatësisht, Burgim, Trajtim Mizor, Torturë dhe Vrasje dhe në rast se shpallet fajtor, i Akuzuari ka gjasa të përballet me burgim afatgjatë dhe për këtë arsye ai ka motiv të fortë për t’u arratisur;

DUKE MARRË PARASYSH se ndërsa garancitë nuk janë kusht për miratimin e lirimit të përkohshëm,^[28] ato i japin më shumë siguri Dhomës;

DUKE MARRË SHËNIM se në Rezolutën 1244 (1999) të 10 qershorit 1999, Këshilli i Sigurimit i Kombeve të Bashkuara themeloi UNMIK-un si administrate e përkohshme në Kosovë dhe vendosi që përgjegjësia e UNMIK-ut, ndër të tjera, do të përfshijë “rendin dhe sigurinë publike derisa prania ndërkombëtare civile t’a marrë përsipër këtë detyrë dhe “kryerjen e detyrave të kërkuara të vëzhgimit të kufirit”;^[29]

DUKE MARRË PARASYSH se, nuk është paraqitur asnjë provë që do të vërtetonte se UNMIK-u do të ishte në gjendje të japë garanci se, në rast se do të lirohej përkohësisht, i Akuzuari do të ishte në dispozicion për gjyqin;

DUKE MARRË PARASYSH se për këtë arsye Dhoma nuk është e bindur se po të lirohej, i Akuzuari do të paraqitej para Tribunalit;

DUKE MARRË PARASYSH se për më tepër, në bazë të Rregullës 65 të Rregullores dhe praktikës juridike të Tribunalit,^[30] pasi është përcaktuar se i akuzuari nuk plotëson njërin prej dy kushteve të Rregullës 65 (B) të Rregullores, shqyrtimi i kushtit tjetër nuk është i nevojshëm;

PËR ARSYET E MËSIPËRME

NË BAZË TË Rregullës 65 të Rregullores;

ME ANË TË KËTIJ VENDIMI E HEDH POSHTË Mocionin.

Bërë në anglisht dhe frengjisht; versioni në anglisht ka përparësi.

Sot, me datën 17 shtator 2003.

/Vula e Tribunalit/

^[1] Kërkesa, Paragraf. 8.

^[2] Po aty., par.11.

^[3] po aty., par.12.

^[4] po aty., par.15.

^[5] po aty., par.17.

^[6] po aty., par. 19.

^[7] Po aty., par. 20-22.

^[8] Po aty., par. 23.

^[9] Kundërpërgjigjja, par.3-4.

^[10] Po aty., par. 8.

^[11] Po aty., par.10.

^[12] po aty., par.11.

^[13] po aty., par. 12.

^[14] po aty., par. 13.

^[15] po aty., par. 15-25.

^[16] Po aty., par. 27.

^[17] po aty., par. 6.

^[18] Po aty., par. 19.

^[19] Po aty., par.21.

^[20] po aty., par.24.

^[21] po aty., par. 25 – 39.

^[22] Prokuroria kundër Miodrag Jokić, Urdhër në lidhje me Miodrag Jokić për Lirim të Përkohshëm, IT-01-42-PT, 20 shkurt 2002, par. 17.

^[23] Po aty.

^[24] Po aty., par. 18.

^[25] Prokurorja kundër Nikola Šainović & Dargoljub Ojdanić, Vendim për Lirim të Përkohshëm, IT-99-37-AR65, 30 tetor 2002, par. 6.

^[26] Po aty., par. 7.

^[27] Po aty.

^[28] Prokurorja kundër Blagojević e të tjerëve, Vendim mbi Kërkesën e Dragan Jokić për leje për të Apeluar, IT-02-53-AR65, 18 prill 2002, par. 7-8.

^[29] S/RES/1244(1999).

^[30] Prokuroria kundër Krajišnik & Plavšić, Vendim mbi Mocionin e Momčilo Krajišnik për Lirim të Përkohshëm dhe Seancë Provash, IT-03-66-PT, 18 tetor 2002.