|
MEĐUNARODNI KRIVIČNI SUD ZA BIVŠU JUGOSLAVIJU
TUŽILAC
IZMIJENJENA OPTUŽNICA Tužilac Međunarodnog krivičnoag suda za bivšu Jugoslaviju, u skladu sa svojim ovlaštenjima prema članu 18 Statuta Međunarodnog krivičnog suda za bivšu Jugoslaviju ("Statut Međunarodnog suda"), optužuje: Miroslava KVOČKU, Milojicu KOSA, Mladena RADIĆA i Zorana ŽIGIĆA za krivična djela protiv čovječnosti i kršenja ratnih zakona ili običaja, kako slijedi:
1. Opština Prijedor nalazi se u sjeverozapadnom dijelu Bosne i Hercegovine. Prema popisu stanovništva iz 1991. godine, brojila je ukupno 112.543 stanovnika, od kojih se 49.351 (43,9%) izjasnilo kao Muslimani; 47.581 (42,3%) izjasnilo se kao Srbi; 6.316 (5,6%) izjasnilo se kao Hrvati; 6.459 (5,7%) izjasnilo se kao Jugosloveni; a 2.836 (2,5%) stanovnika se izjasnilo kao pripadnici drugih nacionalnosti. Opština se prostire duž jedne od glavnih saobraćajnica u bivšoj Jugoslaviji, u pravcu istok-zapad. Srpske vođe su je smatrale strateškom lokacijom zato što je taj koridor povezivao srpske oblasti u hrvatskoj Krajini na zapadu sa Republikom Srpskom na istoku. 2. Nakon što su Slovenija i Hrvatska proglasile nezavisnost od Jugoslavije 1991. godine i nakon izbijanja rata, izgledalo je sve vjerovatnije da će i Bosna i Hercegovina proglasiti nezavisnost. Srpske vođe u Bosni, međutim, željele su da Bosna i Hercegovina ostane u sastavu Jugoslavije. Kako je vrijeme prolazilo i postalo jasno da neće moći zadržati Bosnu i Hercegovinu unutar Jugoslovenske federacije, srpske vlasti u Bosni, predvođene Srpskom demokratskom strankom (SDS), počele su faktički da stvaraju zasebnu srpsku teritoriju u Bosni i Hercegovini. 3. Prema shvatanjima vođa SDS-a, najveći problem u stvaranju i kontroli srpske teritorije predstavljao je značajan broj bosanskih Muslimana i bosanskih Hrvata koji su također živjeli u oblastima na koja su oni polagali pravo. Prema tome, značajan aspekt plana za stvaranje nove srpske teritorije predstavljalo je trajno uklanjanje ili "etničko čišćenje" skoro cjelokupnog bosansko-muslimanskog i bosansko-hrvatskog stanovništva, pri čemu bi se dozvolilo prisustvo samo manjem broju ne-Srba koji bi pristali na uslove života u državi u kojoj dominiraju Srbi. 4. U ranim jutarnjim satima 30. aprila 1992. godine srpske snage su fizički preuzele kontrolu nad gradom Prijedorom. Preuzimanje kontrole je pokrenulo slijed događaja koji će do kraja godine dovesti do smrti ili prinudnog odlaska većine bosansko-muslimanskog i bosansko-hrvatskog stanovništva opštine. 5. Odmah po preuzimanju vlasti u Prijedoru prema bosanskim Muslimanima, bosanskim Hrvatima i nekim drugim nesrpskim stanovnicima uvedena su oštra ograničenja u svim aspektima života, uključujući slobodu kretanja i pravo na zaposlenje. Ta ograničenja dovela su do potiskivanja bosanskih Muslimana i bosanskih Hrvata u sela i one dijelove opštine u kojima su živjeli. Počev od kraja maja na te oblasti su izvršeni žestoki napadi širokih razmjera od strane pripadnika srpskih vojnih, paravojnih i policijskih snaga. Srpske snage su zarobile bosanske Muslimane i bosanske Hrvate koji su preživjeli prve artiljerijske i pješadijske napade i prebacile ih u logore i centre za pritvor koji su bili osnovani i radili po direktivi srpskih vlasti u Bosni. 6. Otprilike od 26. maja 1992. do 30. avgusta 1992, vlasti bosanskih Srba u opštini Prijedor bespravno su odvojili, priveli i zatvorili u logore u Omarskoj, Keratermu i Trnopolju preko 6.000 bosanskih Muslimana, bosanskih Hrvata i ostalih ne-Srba iz prijedorskog kraja. U logoru Omarska bili su zatvoreni, između ostalih, vojnosposobni muškarci i politički, privredni, društveni i intelektualni prvaci bosanskih Muslimana i bosanskih Hrvata. U logoru je bilo zatvoreno oko 37 žena. U logoru Keraterm većina zatvorenika bili su vojnosposobni muškarci. U logoru Trnopolje većinu zatvorenika činile su žene - bosanske Muslimanke i bosanske Hrvatice, djeca i stariji, mada su tamo bili zatvoreni i muškarci, bilo sa porodicama ili sami. 7. Logor Omarska je bio smješten u bivšem rudarskom kompleksu u selu Omarska, udaljenom otprilike 20-25 kilometara od grada Prijedora. Zatvorenici su uglavnom bili smješteni na četiri lokacije: u upravnoj zgradi gdje su obavljana ispitivanja i gdje je bila zatvorena većina žena; u garaži ili hangaru; u zgradi koju su zvali "bijela kuća", gdje su praktično svi zatvorenici bili mučeni ili premlaćivani; i na jednom asfaltiranom prostoru između zgrada poznatom kao "pista". Postojala je još jedna mala zgrada poznata pod nazivom "crvena kuća" u koju su zarobljenici odvođeni ali su iz nje rijetko izlazili živi. Logor Keraterm bio je smješten u krugu fabrike keramičkih proizvoda na cesti Prijedor-Banja Luka, nedaleko od centra Prijedora. Zatvorenici su držani u četiri skladišne prostorije koje su gledale na cestu. 8. Uzlovi života u Omarskoj i Keratermu bili su surovi i nehumani. Način upravljanja u ta dva logora bio je takav da je dovodio do fizičkog onesposobljavanja ili smrti nesrpskih zatvorenika. Opšti uslovi za život bili su bijedni. Zatvorenici su bili toliko prenatrpani u različitim prostorijama u oba logora da često nisu mogli ni sjesti ni leći na pod. Nužnika i prostorija za ličnu higijenu nije bilo dovoljno ili ih uopšte nije bilo. Voda koju su zatvorenici oba logora dobijali bila je nedovoljna količinski i obično zagađena. Nisu se mogli presvući, nisu imali posteljinu i praktično nisu imali nikakvu medicinsku njegu. Zatvorenici su jednom dnevno dobijali obrok nedovoljan za preživljavanje. Pored toga, u Omarskoj im je bilo dozvoljeno otprilike tri minuta da uđu u dio gdje se nalazio restoran, jedu i izađu van. Odlazak u restoran često je bio propraćen batinama i drugim zlostavljanjem. 9. Surove batine, mučenje, ubijanje, seksualno zlostavljanje i drugi oblici tjelesnog i psihičkog maltretiranja bili su uobičajena pojava u Omarskoj i Keratermu. Stražari u logoru i druga lica koja su dolazila u logor koristili su sve vrste oružja i sredstava za batinanje i druge vidove tjelesnog zlostavljanja zatvorenika. Najmanje nekoliko stotina identifikovanih i neidentifikovanih zatvorenika nije preživjelo zatočeništvo u ovim logorima. 10. U logorima Omarska i Keraterm svakodnevno su vršena ispitivanja zatvorenika. Ispitivanja su redovno praćena batinama i mučenjem. Često su ubijani ne-Srbi za koje se smatralo da su ekstremisti ili da su pružili otpor bosanskim Srbima. Pored toga, politički i društveni rukovodioci, intelektualci i imućniji građani iz redova bosanskih Muslimana i bosanskih Hrvata bili su naročito podvrgavani zlonamjernim batinama, mučenjima i/ili ubijani. 11. Logor Trnopolje bio je smješten u selu Trnopolje udaljenom oko deset kilometara od Prijedora. Zatvorenici su držani u nizu zgrada, između ostalih u školi, domu kulture i kinu i na okolnom otvorenom prostoru. Uslovi u logoru Trnopolje bili su takođe bijedni i surovi. Opšti životni i higijenski uslovi bili su krajnje neodgovarajući. Minimalne obroke dobijali su neredovno. U raznim prilikama zatvorenicima je bilo dopušteno da napuštaju logor kako bi po okolini tražili hranu. Osoblje logora i druga lica kojima je dopuštan pristup u logor u cilju nanošenja teških tjelesnih i psihičkih povreda zatvorenicima, ubijali su, tukli i na druge načine tjelesno i psihološki maltretirali zatvorene muškarce i žene. 12. Pored toga, mnoge žene zatvorene u logoru Trnopolje bile su silovane, seksualno zlostavljane ili na drugi način mučene od strane osoblja logora koje su činili i policajci i vojna lica, kao i od drugih, uključujući pripadnike vojnih jedinica sa tog područja koji su dolazili u logor sa tom izričitom namjerom. U mnogim slučajevima, žene i djevojke odvođene su iz logora i silovane, tučene ili seksualno zlostavljane na drugim mjestima. Neki od bosanskih Muslimana i bosanskih Hrvata koji su bili zatvoreni u Trnopolju pobjegli su u logor jer su vjerovali da ako ostanu u svojim kućama i selima imaju još manje izgleda da prežive. Logor Trnopolje služio je kao sabirno mesto za većinu konvoja koji su korišteni za prisilno premještanje ili deportovanje bosanskih Muslimana, bosanskih Hrvata i drugih ne-Srba iz opštine Prijedor.
13. Izuzev ako se drugačije ne navede, sva djela i propusti navedeni u ovim tačkama optužnice dogodili su se približno između 1. aprila 1992. godine i 30. avgusta 1992. godine. 14. U svakom paragrafu u kojem se tereti za mučenje, djela su počinjena od strane ili na podsticaj ili uz saglasnost i pristanak neke službene osobe ili lica koje je nastupalo u službenom svojstvu, i to radi postizanja jednog ili više od sljedećih ciljeva: radi dobijanja podataka ili priznanja od žrtve ili nekog trećeg lica; radi kažnjavanja žrtve za neko djelo koje su počinili, ili se sumnja da su ga počinili, žrtva ili treće lice; radi zastrašivanja ili prinude žrtve; i/ili iz bilo kog razloga zasnovanog na diskriminaciji bilo koje vrste. 15. U svim paragrafima u kojima se tereti za zločine protiv čovječnosti, navedena djela ili propusti bila su dio rasprostranjene ili sistematske kampanje uperene protiv civilnog stanovništva, posebno bosanskih Muslimana i bosanskih Hrvata u prijedorskoj opštini. 16. Miroslav KVOČKA, Milojica KOS, Mladen RADIĆ i Zoran ŽIGIĆ pojedinačno su odgovorni za zločine kojima ih optužnica tereti, u skladu sa članom 7(1) Statuta Međunarodnog suda. Prema definiciji člana 7(1), pojedinačna krivična odgovornost obuhvata planiranje, podsticanje, naređivanje, činjenje ili na drugi način podsticanje i učestvovanje u planiranju, pripremi ili izvršenju bilo kojih od djela ili propusta navedenih u nastavku. Smisao izraza "učešće", kako je upotrebljen u navedenim tačkama, obuhvata bilo koji i svaki vid pojedinačne krivične odgovornosti kako se to navodi u članu 7(1). 17. Miroslav KVOČKA, Milojica KOS i Mladen RADIĆ su takođe, ili alternativno, krivično odgovorni za djela svojih potčinjenih s obzirom na krivična djela za koja ih tereti optužnica po osnovu njihovog nadređenog položaja u logoru, u skladu sa članom 7(3) Statuta Međunarodnog suda. Prema definiciji člana (7)3, lice u nadređenom položaju odgovorno je za krivična djela svojih potčinjenih ukoliko je nadređeni znao ili mogao da zna da će njegovi potčinjeni počiniti takva djela ili da su ih počinili a nadređeni nije preduzeo potrebne i razumne mjere kako bi takva djela spriječio ili kaznio svoje potčinjene. 18. Paragrafi 1 do 17 su ponovo navedeni i uključeni u svakoj od tačaka optužnice iznesenoj u nastavku:
19. Miroslav KVOČKA: rođen 1. januara 1957. godine u selu Marička, opština Prijedor, Bosna i Hercegovina. On je bio policajac u opštini Prijedor prije sukoba i bio je prvi komandant logora Omarska. U toku juna 1992. godine, zamijenio ga je Željko Meakić kao komandant, a on je od tada imao odgovornosti zamjenika komandanta logora. Kao komandant, on je bio nadređen svima drugima u logoru. Kao zamjenik komandanta, bio je na nadređen svima u logoru izuzev komandantu logora. 20. Milojica KOS, zvani Krle: rođen 1. aprila 1963. godine u selu Lamovita, opština Prijedor, Bosna i Hercegovina. Bio je jedan od trojice vođa smjene stražara u logoru Omarska. Kao vođa smjene i kada je bio prisutan u logoru, on je bio u nadređenom položaju u odnosu na cjelokupno osoblje logora, izuzev komandanta i zamjenika komandanta, i većinu posjetilaca. 21. Zoran ŽIGIĆ, zvani Žiga: rođen 20. septembra 1958. godine u selu Balte, opština Prijedor, Bosna i Hercegovina. Prije sukoba bio je taksista na području Prijedora. U periodu od 26. maja do 30. avgusta 1992. on je ulazio u sva tri logora s namjerom da zlostavlja, tuče, muči i/ili ubija zatvorenike. TAČKE 1 do 3 22. Otprilike od 26. maja 1992. i približno do 30. avgusta 1992, Miroslav KVOČKA, Milojica KOS, Mladen RADIĆ i Zoran ŽIGIĆ učestvovali su u progonu bosanskih Muslimana, bosanskih Hrvata i drugih stanovnika prijedorskog kraja koji nisu Srbi, na političkoj, rasnoj i vjerskoj osnovi. 23. Progoni su uključivali i sljedeća sredstva:
24. Pored toga, otprilike između 26. maja 1992. godine i 30. avgusta 1992. godine, Miroslav KVOČKA, Milojica KOS i Mladen RADIĆ znali su ili su mogli znati da se njima podređena lica u logoru Omarska pripremaju da učestvuju u progonu bosanskih Muslimana, bosanskih Hrvata i drugih ne-Srba u prijedorskom kraju na političkoj, rasnoj ili vjerskoj osnovi, ili da su to učinili, a oni nisu preduzeli potrebne i razumne mjere da bi spriječili takva djela ili kaznili njihove počinioce. 25. Otprilike između 26. maja i 15. jula 1992, dok je radio u logoru kao komandant a potom zamjenik komandanta, Miroslav KVOČKA učestvovao je u svakodnevnim ubistvima, mučenju, seksualnom zlostavljanju, premlaćivanju, ponižavanju, psihološkom zlostavljanju i/ili držanju u pritvoru bosanskih Muslimana, bosanskih Hrvata i drugih nesrpskih zatvorenika u nehumanim uslovima u logoru Omarska, uključujući premlaćivanje i mučenje Emira Beganovića, Rezaka Hukanovića, Asefa Kapetanovića i Šefika Terzića. 26. Otprilike između 26. maja 1992. i 30. avgusta 1992, dok je radio kao vođa smjene u logoru Omarska, Milojica KOS učestvovao je u svakodnevnim ubistvima, mučenju, seksualnom zlostavljanju, premlaćivanju, ponižavanju, psihološkom zlostavljanju i/ili držanju u pritvoru bosanskih Muslimana, bosanskih Hrvata i drugih nesrpskih zatvorenika u nehumanim uslovima u logoru Omarska. 27. Otprilike između 26. maja 1992. i 30. avgusta 1992, dok je radio kao vođa smjene u logoru Omarska, Mladen RADIĆ je učestvovao u svakodnevnim ubistvima, mučenju, seksualnom zlostavljanju, premlaćivanju, ponižavanju, psihološkom zlostavljanju i/ili držanju u zatočeništvu bosanskih Muslimana, bosanskih Hrvata i drugih nesrpskih zatvorenika u nehumanim uslovima u logoru Omarska, uključujući: silovanje i seksualno zlostavljanje više zatvorenica, između ostalih i svjedoka A i F; ubistvo i mučenje neimenovanih zatvorenika na Petrovdan (srpski praznik); i, pljačku dragocjenosti od zatvorenika. 28. Otprilike između 26. maja 1992. i 30. avgusta 1992. Zoran ŽIGIĆ je učestvovao u ubistvu, mučenju, seksualnom zlostavljanju, premlaćivanju, ponižavanju, psihološkom zlostavljanju i/ili držanju u zatočeništvu bosanskih Muslimana, bosanskih Hrvata i drugih nesrpskih zatvorenika u nehumanim uslovima u logorima Omarska, Keraterm i Trnopolje, kao i izvan njih, uključujući: mučenje i ubistvo Bećira Medunjanima u logoru Omarska; premlaćivanje i mučenje Emira Beganovića, Rezaka Hukanovića, Asefa Kapetanovića i Šefika Terzića u logoru Omarska; premlaćivanje i mučenje Fajze Mukanovića, Jasmina Ramadanovića zvanog "Sengin", Fikreta Alića, Faudina Hrustića i Redžepa Grabića u logoru Keraterm; mučenje i ubistvo Emsuda Bahonjića, čovjeka poznatog kao "Car", Jasmina Izejirija, "Špije" Mešića i Drage Tokmanovića u logoru Keraterm; i ubistvo približno 150-200 muškaraca u logoru Keraterm otprilike oko 24. jula 1992. Svojim učešćem ili propustima u navedenim djelima Miroslav KVOČKA, Milojica KOS, Mladen RADIĆ i Zoran ŽIGIĆ počinili su:
Pored toga, Miroslav KVOČKA, Milojica KOS i Mladen RADIĆ krivično su odgovorni za zločine navedene u Tačkama 1 do 3 kako proističe iz člana 7(3) Statuta Međunarodnog suda. 29. Otprilike između 26. maja 1992. i 30. avgusta 1992, Miroslav KVOČKA, Milojica KOS i Mladen RADIĆ učestvovali su u ubistvu zatvorenika u logoru Omarska. U tom periodu čuvari logora i drugi Srbi kojima je dozvoljavan pristup u logor Omarska, koji su bili podređeni odgovornosti i kontroli Miroslava KVOČKE, Milojice KOSA i Mladena RADIĆA, ubijali su zatvorenike, podvrgavali su zatvorenike mučenju i batinama koje su često imale za ishod njihovu smrt, i/ili držali su zatvorenike u neljudskim uslovima što je imalo za posljedicu njihovo fizičko onesposobljavanje ili smrt. Najmanje stotine zatvorenika uključujući Bećira Medunjanina, Šefika Sivca i Rizaha Hadžalića umrlo je uslijed ovih incidenata. 30. Pored toga, otprilike između 26. maja 1992. i 30. avgusta 1992, Miroslav KVOČKA, Milojica KOS i Mladen RADIĆ znali su ili su mogli da znaju da se njima podređena lica u logoru Omarska pripremaju da učestvuju u ubistvima bosanskih Muslimana, bosanskih Hrvata i ne-Srba zatvorenih u logoru Omarska, ili da su to učinili, a oni nisu preduzeli potrebne i razumne mjere kako bi takva djela spriječili ili kaznili njihove počinioce. Svojim učestvovanjem ili propustima u djelima opisanim u gornjim navodima optuženi Miroslav KVOČKA, Milojica KOS i Mladen RADIĆ počinili su:
31. Otprilike između 26. maja 1992. i 30. avgusta 1992. godine, Zoran ŽIGIĆ je, sam ili sa drugima, ulazio u logore Omarska i Keraterm i učestvovao u ubistvima zatvorenika, uključujući:
Svojim učešćem u gore-navedenim djelima, Zoran ŽIGIĆ je počinio:
32. Otprilike između 26. maja 1992. i 30. avgusta 1992. godine, Miroslav KVOČKA, Milojica KOS i Mladen RADIĆ učestvovali su u mučenju i prebijanju bosanskih Muslimana, bosanskih Hrvata i drugih ne-Srba u logoru Omarska. U tom vremenskom periodu, zatvorenici logora Omarska svakodnevno su podvrgavani mučenjima i/ili teškim batinanama. Mnogi zatvorenici dobijali su batine od trenutka ulaska u logor do kraja zatočeništva. Logorski stražari i druge osobe koje su dolazile u logor koristili su najrazličitija oružja i sprave prilikom mučenja i/ili batinanja. Mnogi zatvorenici su uzastopno mučeni i/ili premlaćivani, uključujući: Emira Beganovića, Rezaka Hukanovića, Asefa Kapetanovića, Šefika Terzića, Senada Muslimovića, Enesa Alića, Jasmina Hrnića, Fikreta Harambašića, Emira Karabašića i Hasu Icića. 33. Pored toga, u tom vremenskom periodu, Miroslav KVOČKA, Milojica KOS i Mladen RADIĆ znali su ili su mogli znati da se njima podređena lica pripremaju da učestvuju u mučenju i/ili batinanju bosanskih Muslimana, bosanskih Hrvata i drugih nesrpskih zatvorenika u logoru Omarska, ili da su to već činili, a oni nisu preduzeli potrebne i razumne mjere kako bi spriječili takva djela ili kaznili počinioce. Svojim učešćem u djelima ili propustima opisanim gore, Miroslav KVOČKA, Milojica KOS i Mladen RADIĆ počinili su:
34. Otprilike između 26. maja 1992. i 30. avgusta 1992. godine, Zoran ŽIGIĆ učestvovao je u mučenju i/ili premlaćivanju bosanskih Muslimana, bosanskih Hrvata i drugih nesrpskih zatvorenika u logorima Omarska, Keraterm i Trnopolje, uključujući:
Svojim učešćem u djelima navedenim gore, Zoran ŽIGIĆ počinio je:
35. Otprilike između 27. maja 1992. i 30. avgusta 1992. godine, Mladen RADIĆ je u logoru Omarska silovao i seksualno zlostavljao zatvorenice, uključujući i svjedoka A u više navrata i seksualno zlostavljao svjedoka F. Tim djelima Mladen RADIĆ počinio je:
Dana 12. juna 1998. |