PRED PRETRESNIM VEĆEM

U sastavu:

sudija Patrick Robinson, predsedavajući
sudija Richard May
sudija O-Gon Kwon

Sekretar: g. Hans Holthuis

Mišljenje od: 29. aprila 2004.

TUŽILAC
protiv
SLOBODANA MILOŠEVIĆA

1. Ovo izdvojeno mišljenje odnosi se na odluku Pretresnog veća od 28. januara. 2004, donetu većinom glasova, kojom se odbija zahtev optužbe da unakrsno ispita jednog svog svedoka.^[1]

2. Moje je mišljenje da bi stranama u postupku načelno trebalo dopustiti da unakrsno ispitaju sopstvenog svedoka. Osim što na ovom Međunarodnom sudu ne postoji pravilo koje izričito zabranjuje strani u postupku da unakrsno ispita svedoka kojeg je sâma pozvala, ne vidim na koji bi način pravo optuženog na pravično suđenje bilo ugroženo ukoliko bi se dozvolilo takvo unakrsno ispitivanje.

3. Pre nego što detaljnije iznesem svoje razloge, čini mi se da je važno da objasnim šta podrazumevam pod “unakrsnim ispitivanjem”, budući da sam otkrio da sama definicija može da podrazumeva da strana koja je pozvala svedoka ne može da izvrši takvo ispitivanje. Na primer, Black’s Dictionary of Law /Blackov pravni rečnik/ kaže da je unakrsno ispitivanje “ispitivanje svedoka prilikom suđenja ili pretresa, ili prilikom davanja vanpretresnog iskaza, koje vrši strana suprotna onoj koja je dovela tog svedoka, nakon što je dao iskaz na glavnom ispitivanju, a u svrhu provere tačnosti tog iskaza, njegove dalje razrade, ili u druge svrhe. Ispitivanje svedoka vrši strana u postupku koja ne vrši glavno ispitivanje…” Međutim, pri korišćenju ovog termina, ja prvenstveno mislim na svrhu unakrsnog ispitivanja, a to je da proveri kredibilitet izjava svedoka.

4. Opšte načelo da strana u postupku ne bi trebalo da diskredituje svoje svedoke potiče iz britanskog common law-a, a potom je kodifikovano u okviru Trećeg dela Zakona o krivičnom postupku iz 1865. godine.^[2] Među raznovrsnim argumentima koji idu u prilog ovom opštem načelu jesu i sledeći: strani u postupku ne treba omogućiti da ni na koji način diskredituje sopstvenog svedoka; strana u postupku garantuje verodostojnost dokaza koje izvodi; nepravično je podvrgnuti svedoka unakrsnom ispitivanju dva puta.^[3] Međutim, možda najuverljiviji razlog ovog opšteg načela jeste taj da takvo unakrsno ispitivanje može da zbuni porotu, koja je u sistemima common law-a ta koja utvrđuje činjenično stanje. Do toga može doći u slučaju kad porota odbija celokupno svedočenje svedoka, a da u potrazi za činjenicama ne može da ustanovi koje su izjave verodostojne a koje nisu zato što je svedoka diskreditovala strana koja ga je pozvala.

5. Međutim, nijedan od gorenavedenih razloga nije naročito uverljiv,^[4] a naročito ne na sudu na kojem su sudije te koje utvrđuju činjenično stanje. Takođe valja istaći da, čak i u common law-u, strana u postupku, u izvesnim okolnostima, može unakrsno da ispita sopstvene svedoke.^[5] Štaviše, valja istaći da su Sjedinjene Države, još jedna država koja se pridržava sistema common law-a, većim delom ukinule taj princip. Pravilo 607 Federal Rule of Evidence of the U.S. /Saveznog zakona SAD o dokazima/ predviđa da “svaka strana u postupku može dovesti u pitanje kredibilitet svedoka, uključujući stranu koja ga je pozvala.”^[6]

6. Kad je reč o ovom Međunarodnom sudu, pravdu dele profesionalne sudije a ne porota. Profesionalne sudije su kompetentne da procene istinitost i da pridaju odgovarajuću težinu svedočenju svedoka. Pored toga, odredbe pravila 90 (F) omogućavaju sudijama da kontrolišu način i redosled ispitivanja svedoka i izvođenja dokaza.^[7]

7. Pored toga, ne uviđam kakva je svrha i praktična korist stroge podele svedoka u tri kategorije – svedoke suda, svedoke optužbe i svedoke odbrane – koje se pridržavaju sistemi common law-a. Zapravo, verujem da bi bilo ispravno sve svedoke smatrati sredstvom za utvrđivanje istine, pri čemu je unakrsno ispitivanje jedan od dozvoljenih načina za postizanje tog cilja. U tom smislu, ja odlučno podržavam sistem kontinentalnog prava, koji sve svedoke smatra svedocima suda pomoću kojih se utvrđuje istina.

Sastavljeno na engleskom i francuskom, pri čemu se merodavnim smatra engleski tekst.

^[1] Tužilac protiv Slobodana Miloševića, predmet br. IT-02-54-T, Poverljiva odluka, 28. januar 2004, RP28605/09.

^[2] Zakon o krivičnom postupku, Treći deo, predviđa sledeće:

Strana u postupku koja je pozvala svedoka ne sme ga diskreditovati opštim dokazima o lošem karakteru, ali može, u slučaju da sudija dokaže da je svedok drugom prilikom dao iskaz koji nije u skladu sa datim svedočenjem; ali, pre nego što se takvi dokazi iznesu, svedoku se moraju saopštiti pojedinosti iz predmetne izjave na osnovu koje se navedena procedura može pokrenuti, i mora mu se postaviti pitanje da li je dao takvu izjavu.

^[3] Colin Tapper, CROSS AND TAPPER ON EVIDENCE /Cross i Tapper o dokazima/ (London 1995), 311.

^[4] Ibid.

^[5] Na primer, ukoliko svedok dâ protivrečan iskaz ili svedoči na štetu strane koja ga je pozvala, ta strana može da ga unakrsno ispita u vezi sa nedoslednošću date izjave.

^[6] Pored toga, većina američkih saveznih država je napustila opšte pravilo protiv diskreditovanja sopstvenog svedoka. Vidi, na primer, Charles W. Ehrhardt i Stephanie J. Young, Using Leading Questions during Direct Examination /Korišćenje sugestivnih pitanja pri glavnom ispitivanju/, Florida State University Law Review (jesen 1995), 401-402. Međutim, navoditi svedoka da kaže neke stvari je, uopšteno govoreći, pitanje odvojeno od unakrsnog ispitivanja sopstvenog svedoka, pri čemu, na primer, ovo pitanje reguliše pravilo 611(c) Federal Rule of Evidence /Saveznog zakona o dokazima/.

^[7] Pravilo 90 (F) predviđa sledeće: “Pretresno veće vrši kontrolu nad načinom i redosledom ispitivanja svedoka i izvođenja dokaza da bi se

(i) ispitivanje i izvođenje dokaza učinilo efikasnim za utvrđivanje istine; i

(ii) izbeglo nepotrebno trošenje vremena.”