MEĐUNARODNI KRIVIČNI SUD
ZA BIVŠU JUGOSLAVIJU

PREDMET BR. IT-97-24-PT

TUŽILAC
MEĐUNARODNOG SUDA
PROTIV
MILOMIRA STAKIĆA

DRUGA IZMIJENJENA OPTUŽNICA

Tužilac Međunarodnog krivičnog suda za bivšu Jugoslaviju, u skladu sa svojim ovlaštenjima iz člana 18 Statuta Međunarodnog krivičnog suda za bivšu Jugoslaviju (dalje u tekstu: Statut Međunarodng suda), optužuje:

MILOMIRA STAKIĆA

za GENOCID, SAUČESNIŠTVO U GENOCIDU, ZLOČINE PROTIV ČOVJEČNOSTI I KRŠENJA ZAKONA I OBIČAJA RATOVANJA, kako slijedi:

OPTUŽENI:

  1. Milomir STAKIĆ rođen je 19. januara 1962. u Marićki u opštini Prijedor u Bosni i Hercegovini. Po zanimanju je ljekar.

  2. Kao istaknuti član Srpske demokratske stranke (SDS) u Prijedoru, Milomir STAKIĆ je 4. januara 1991. izabran za potpredsjednika Skupštine opštine Prijedor. Predsjednik Skupštine bio je Muhamed ĆEHAJIĆ iz Stranke demokratske akcije (SDA).

  3. Dana 11. septembra 1991. Milomir STAKIĆ je izabran za potpredsjednika Opštinskog odbora SDS-a u Prijedoru.

  4. Milomir STAKIĆ je također bio "predsjednik" paralelne "Skupštine srpskog naroda opštine Prijedor" "u sjeni", koja je osnovana po uputstvima Glavnog odbora SDS-a u Sarajevu. Milomir STAKIĆ je vršio dužnost "predsjednika" te "Skupštine srpskog naroda opštine Prijedor" već od 17. januara 1992.

  5. Dana 30. aprila 1992. SDS je silom preuzeo vlast u Prijedoru. Predsjednik Skupštine opštine Muhamed Ćehajić je uklonjen, a Milomir STAKIĆ je postavljen za "predsjednika" "Skupštine opštine".

  6. Dana 30. aprila 1992. ili oko tog datuma, Milomir STAKIĆ je postao "predsjednik" SDS-ovog "Kriznog štaba opštine Prijedor". Nastavio je vršiti dužnost predsjednika "Kriznog štaba" i tijela-sljednika tog "Kriznog štaba", među kojima je bilo "Ratno predsjedništvo", a takođe i dužnost "predsjednika" "Skupštine opštine", nakon što je ova ponovo profunkcionisala. Takođe je bio na čelu "Opštinskog savjeta za narodnu odbranu".

  7. U periodu od 30. aprila 1992. do 30. septembra 1992., Milomir STAKIĆ je, u svojstvu "predsjednika" "Kriznog štaba" odnosno tijela-sljednika tog "Kriznog štaba", bilo de iure bilo de facto rukovodio tijelom koje je bilo na vlasti u opštini Prijedor. Kao "predsjednik" "Kriznog štaba" odnosno tijela-sljednika tog "Kriznog štaba", Milomir STAKIĆ je, zajedno sa drugim članovima "Kriznog štaba", imao vanrednu izvršnu i zakonodavnu vlast u opštini Prijedor u periodu na koji se odnosi ova druga izmijenjena optužnica.

  8. Nakon perioda na koji se odnosi ova druga izmijenjena optužnica, Milomir STAKIĆ je i dalje bio na rukovodećim položajima u opštini Prijedor, bilo de iure, bilo de facto.

    9. OPTUŽBE:

  9. U ranim jutarnjim satima 30. aprila 1992., snage bosanskih Srba preuzele su fizičku kontrolu nad gradom Prijedorom. To preuzimanje kontrole potaklo je niz događaja koje je organizovao i njima rukovodio najprije "Krizni štab" odnosno tijela-sljednici tog "Kriznog štaba", a kasnije grupa pojedinaca koji su djelovali na osnovu svojih položaja u novim srpskim strukturama opštinske vlasti. Do kraja godine, ti će događaji dovesti do smrti ili prisilnog odlaska većine nesrpskog stanovništva opštine Prijedor.

  10. Odmah nakon prisilnog preuzimanja vlasti u Prijedoru, "Krizni štab" je ne-Srbima, prvenstveno bosanskim Muslimanima i bosanskim Hrvatima, nametnuo stroga ograničenja u svim sferama života, uključujući i slobodu kretanja i pravo na zaposlenje. Ta ograničenja su imala za posljedicu zadržavanje nesrpskog stanovništva u selima i dijelovima opštine u kojima je živjelo. Krajem maja 1992., snage bosanskih Srba počele su sa žestokim napadima širokih razmjera na ta područja. Mnoge bosanske Muslimane i bosanske Hrvate koji su preživjeli te početne artiljerijske i pješadijske napade snage bosanskih Srba lišile su slobode i prebacile u zatočeničke objekte koji su uspostavljeni i vođeni po uputstvima Kriznog štaba, odnosno tijela-sljednika tog "Kriznog štaba".

  11. Nakon što je manja grupa koja je pružala otpor, a koju su sačinjavali uglavnom bosanski Muslimani i bosanski Hrvati, 31. maja 1992. ili otprilike tog datuma neuspješno pokušala osvojiti grad Prijedor od bosanskih Srba, srpske vlasti su taj incident iskoristile kao izliku kako bi opravdale i ubrzale svoju kampanju, koja je već bila u toku, za trajno uklanjanje većine bosanskih Muslimana i bosanskih Hrvata iz Prijedora. U satima neposredno nakon napada, na hiljade ne-Srba, uglavnom bosanskih Muslimana i bosanskih Hrvata - muškaraca, žena i djece - odvedeni su iz svojih domova i autobusima preveženi u zatočeničke objekte na više mjesta u opštini Prijedor, među ostalim u logore Omarska, Keraterm i Trnopolje. Mnogi ne-Srbi, pretežno bosanski Muslimani i bosanski Hrvati, ubijeni su u Prijedoru u periodu neposredno nakon napada. Kasnije su oštećene ili uništene mnoge kuće ne-Srba uz rijeku Sanu, preko koje je grupa koja je pružala otpor prešla kako bi ušla u Prijedor. Dio grada Prijedora koji se zove "Stari grad", u kojem su stanovali gotovo isključivo bosanski Muslimani, u velikoj je mjeri razoren.

  12. U zatočeničkim objektima, snage bosanskih Srba, odnosno lica pod njihovom kontrolom, ubile su, mučile i podvrgavale drugim oblicima nečovječnog postupanja mnoge zatvorenike, a naročito su na meti bile istaknute ličnosti - ugledni intelektualci, stručnjaci, privrednici, političari i vjerske vođe. Minimalna je procjena da je u periodu između kraja maja 1992. i početka augusta 1992. život izgubilo na stotine zatočenika, od kojih su mnogi identifikovani. Nakon što je međunarodna zajednica saznala za postojanje zatočeničkih logora, srpske vlasti su u augustu 1992. zatvorile logore Omarska i Keraterm, a preživjele prebacile u preostale objekte u opštini Prijedor i u logor Manjača u opštini Banja Luka. Na kraju su gotovo svi preživjeli iz tih objekata prisilno premješteni ili deportirani iz tog područja. U tom periodu Milomir STAKIĆ je i dalje bio predsjednik tijela-sljednika "Kriznog štaba", kao i predsjednik "Skupštine opštine" i "Savjeta za narodnu odbranu opštine Prijedor".

  13. Milomir STAKIĆ je, bilo de iure bilo de facto, bio na položajima vlasti, na kojima je vršio efektivnu kontrolu nad licima koja su počinila krivična djela navedena u ovoj drugoj izmijenjenoj optužnici. Među tim položajima bili su položaj "predsjednika" "Kriznog štaba", "predsjednika" "Ratnog predsjedništva", "predsjednika" "Savjeta za narodnu odbranu opštine Prijedor", "predsjednika "Skupštine opštine Prijedor" i potpredsjednika Opštinskog odbora SDS-a Prijedor.

    14. TAČKE 1-2

    (GENOCID; SAUČESNIŠTVO U GENOCIDU)

  14. Pozivanjem na paragrafe 1-13, supra, i 57-73, infra, tužilac ih ponovo navodi i inkorporira u tačke 1-2.

  15. U razdoblju od 30. aprila 1992. ili otprilike tog datuma pa do 30. septembra 1992., "Krizni štab" u Prijedoru, odnosno tijela-sljednici tog "Kriznog štaba", pod predsjedništvom Milomira STAKIĆA, naređivala su, poticala i sprovodila, ili na drugi način pomagala i podržavala izvršenje kampanje kojoj je cilj bio trajno uklanjanje većine bosanskih Muslimana i bosanskih Hrvata iz opštine Prijedor. Izvršenje te kampanje, koja je obuhvatala kampanju progona, eskaliralo je u periodu od 22. maja 1992. ili otprilike od tog datuma pa do 30. septembra 1992., te je osim prisilnog premještanja obuhvatilo: (a) ubijanje bosanskih Muslimana i bosanskih Hrvata; (b) nanošenje teške tjelesne ili duševne povrede bosanskim Muslimanima i bosanskim Hrvatima; i (c) smišljeno nametanje bosanskim Muslimanima i bosanskim Hrvatima uslova života sračunatih da dovedu do fizičkog uništenja dijela bosansko-muslimanskog i bosansko-hrvatskog stanovništva kao takvog.

  16. Kako bi sproveli tu kampanju, članovi "Kriznog štaba" u Prijedoru, kojem je predsjedao Milomir STAKIĆ, najprije su uveli mjere ograničenja slobode kretanja kojima je bosansko-muslimansko i bosansko-hrvatsko stanovništvo zadržano u selima i područjima u kojima je živjelo. Zatim je "Krizni štab", odnosno tijela-sljednici tog "Kriznog štaba", pod predsjedništvom Milomira STAKIĆA, naredio ili podstaknuo napade na ta područja združenim snagama 43. motorizovane brigade, 5. kozaračke brigade i drugih jedinica, jedinica "Teritorijalne odbrane" (TO) iz Prijedora, redovnog i rezervnog sastava policije iz opštine Prijedor i iz drugih mjesta, te paravojnih jedinica koje je organizovao i opremio SDS.

  17. Napadi na sela i područja u kojima su živjeli pretežno bosanski Muslimani i bosanski Hrvati ponekad bi započeli granatiranjem iz teškog artiljerijskog oruđa u kojem su gađane kuće i poslovni prostori, i u kojem su mnogi poginuli. Nakon granatiranja, snage bosanskih Srba ušle bi na to područje i sakupljale preživjele. Krećući se od sela do sela, snage bosanskih Srba pogubile bi mnoge bosanske Muslimane i bosanske Hrvate te pljačkale i uništavale njihove domove. Nakon što su sakupljene velike grupe bosanskih Muslimana i bosanskih Hrvata i natjerane da pješače do sabirališta radi prebacivanja u logore i druge zatočeničke objekte, mnogi muškarci su izdvajani iz grupa i pogubljivani. Napadi na dijelove opštine gdje su bosanski Muslimani i bosanski Hrvati bili gusto naseljeni počeli su u maju 1992. i potrajali su tokom čitavog juna i jula 1992. Ubistva su se dogodila za vrijeme odnosno nakon tih napada i "etničkog čišćenja". Neki od incidenata uključuju sljedeća ubistva:

    • ubistvo više ljudi u Kozarcu i okolnim područjima između maja i juna 1992.;

    • ubistvo više ljudi u kući Mehmeda Šahorića u Kamičanima 26. maja 1992. ili oko tog datuma;

    • ubistvo više ljudi u selu Hambarine između maja i jula 1992.;

    • ubistvo više muškaraca u selu Jaskići 14. juna 1992. ili oko tog datuma;

    • ubistvo više muškaraca u selu Sivci 14. jula 1992. ili oko tog datuma;

    • ubistvo više muškaraca u selu Bišćani tokom mjeseca jula 1992.;

    • ubistvo više ljudi u selu Čarakovo i okolnim područjima tokom mjeseca jula 1992.;

    • ubistvo više ljudi u selu Briševo 24. jula 1992. ili oko tog datuma;

    • ubistvo više muškaraca na fudbalskom stadionu u Ljubiji 25. jula 1992. ili oko tog datuma;

    • ubistvo više muškaraca u području rudnika željezne rude Ljubija 25. jula 1992. ili oko tog datuma;

  18. Mnogi od bosanskih Muslimana i bosanskih Hrvata koji su preživjeli napade snaga bosanskih Srba uhapšeni su i odvedeni u jedan ili više zatočeničkih logora, među kojima su logori Trnopolje, Keraterm i Omarska koji su bili uspostavljeni po naređenju "Kriznog štaba". Milomir STAKIĆ je bio predsjednik "Kriznog štaba", odnosno tijela-sljednika tog "Kriznog štaba" koji je osnovao i kontrolisao te zatočeničke objekte, i Milomir STAKIĆ je vršio efektivnu kontrolu nad istim u periodu na koji se odnosi ova druga izmijenjena optužnica. Za vrijeme dok su logori bili u funkciji, vojni i policijski kadrovi bosanskih Srba koji su bili zaduženi za te logore, njihovo osoblje i druga lica koja su imala pristup logorima - a koji su svi potpadali pod vlast i kontrolu "Kriznog štaba" odnosno tijela-sljednika tog "Kriznog štaba" - bili su odgovorni za ubistvo i nestanak stotina zatočenika bosanskih Muslimana i bosanskih Hrvata. Neki od incidenata u kojima su snage bosanskih Srba lišavale života bosanske Muslimane i bosanske Hrvate u logorima i zatočeničkim objektima, odnosno nakon njihovog odvođenja iz tih lokacija, uključuju sljedeće:

    • ubistvo više ljudi u kasarni u Benkovcu krajem maja 1992.;

    • ubistvo između 100 i 150 muškaraca u "prostoriji br. 3" u logoru Keraterm od 24. na 25. jula 1992.;

    • ubistvo oko 20 muškaraca u logoru Keraterm krajem jula 1992.;

    • ubistvo oko 100 zatvorenika krajem jula 1992. u logoru Omarska nakon čišćenja područja Brda;

    • ubistvo oko 50 muškaraca i žena koji su autobusom odvezeni iz logora Omarska krajem jula 1992. - a ostaci barem nekih od njih ekshumirani su iz jame Lisac (opština Bosanska Krupa);

    • ubistvo oko 120 muškaraca koji su u dva autobusa odvezeni iz logora Keraterm i Omarska 5. augusta 1992. ili oko tog datuma, a ostaci barem nekih od njih ekshumirani su na Hrastovoj Glavici (opština Sanski Most);

    • ubistvo više muškaraca pred samim logorom Manjača nakon što su dovezeni iz logora Omarska 6. augusta 1992. ili oko tog datuma;

    • pogubljenje, kod Korićanskih stijena na planini Vlašić, oko 200 muškaraca iz konvoja kojeg je dio krenuo iz logora Trnopolje 21. augusta 1992. ili oko tog datuma;

    • ubistvo više ljudi u logoru Omarska između otprilike 27. maja i otprilike 21. augusta 1992.;

    • ubistvo više ljudi u logoru Keraterm između 24. maja i 5. augusta 1992.;

    • ubistvo više ljudi u logoru Trnopolje između otprilike 25. maja i otprilike 30. septembra 1992.

  19. Vojni i policijski kadrovi bosanskih Srba koji su bili zaduženi za te logore, njihovo osoblje i druga lica koja su imala pristup logorima - a koji su svi potpadali pod vlast i kontrolu "Kriznog štaba" odnosno tijela-sljednika tog "Kriznog štaba" - takođe su nanijeli tešku duševnu i tjelesnu povredu zatočenicima bosanskim Muslimanima i bosanskim Hrvatima tako što su ih podvrgavali seksualnom zlostavljanju, mučenju, premlaćivanju i pljački, iznuđivanju i drugim oblicima psihičkog i fizičkog nasilja. U Omarskoj i Keratermu su teška premlaćivanja i mučenje zatvorenika bili uobičajena pojava. Osoblje logora, uključujući stražare i druge koji su zalazili u logore i fizički zlostavljali zatočenike, služili su se tokom tih premlaćivanja raznim oružjem i predmetima, uključujući drvene palice, metalne šipke i alatke, debele industrijske kablove, kundake i noževe. Nakon premlaćivanja, mučenja ili seksualnog zlostavljanja, zatočenike bi odnijeli, odvukli ili natjerali da se vrate u svoje sobe, obično im pri tom ne ukazavši nikakvu ljekarsku njegu za njihove povrede.

  20. Logori Omarska, Keraterm i Trnopolje smišljeno su vođeni na način sračunat da se zatočenicima nametnu uslovi kojima je cilj bio da dovedu do njihovog fizičkog uništenja, s namjerom da se djelimično unište bosanski Muslimani i bosanski Hrvati kao nacionalna, etnička ili vjerska grupa, kao takva. Uslovi su bili užasni i surovi. Dnevni obroci hrane, kad bi ih zatočenici uopšte i dobili, bili su jedva dovoljni za preživljavanje. Zatočenicima je pružana nedostatna ili nikakva ljekarska njega, a higijenski uslovi bili su više nego nezadovoljavajući. Zatočenici u logorima i zatočeničkim objektima bili su podvrgavani ili prisiljavani da prisustvuju nehumanim djelima, koja su uključivala ubistvo, silovanje i seksualno zlostavljanje, mučenje, premlaćivanje, pljačku i iznudu, kao i druge oblike psihičkog i fizičkog nasilja. U logoru Trnopolje, zatočenice su podvrgavane seksualnom zlostavljanju, silovanju i mučenju od strane osoblja logora, policije, vojske i drugih koji su imali pristupa u logor. U mnogim slučajevima, žene i djevojke odvođene su iz logora i silovane, mučene ili seksualno zlostavljane na drugim lokacijama.

  21. Nakon što su međunarodni mediji krajem jula i početkom augusta 1992. razotkrili postojanje logora u opštini Prijedor, uslijedio je jedan od više valova masovnih deportacija i prisilnog premještanja bosanskih Muslimana i bosanskih Hrvata. Dana 21. augusta 1992. ili oko tog datuma, jedan od konvoja, dio kojeg je krenuo iz logora Trnopolje i koji su kontrolirale snage bosanskih Srba među kojima je bila i prijedorska policija, zaustavio se na cesti na planini Vlašić. Snage bosanskih Srba naredile su da oko 200 muškaraca izađe iz autobusa i ukrcale ih u dva druga autobusa. Ti autobusi su odvezeni na lokaciju Korićanske stijene. Snage bosanskih Srba naredile su tim muškarcima da izađu iz autobusa uz rub provalije i pogubile su sve osim nekolicine koji su uspjeli pobjeći.

  22. Već od 11. septembra 1991. pa do 30. septembra 1992., Milomir STAKIĆ je, u dosluhu sa drugim članovima ili pristašama SDS-a, planirao, organizovao, koordinisao, podupirao ili na drugi način pomagao i podržavao planiranje i pripremu kampanje za trajno uklanjanje većine bosanskih Muslimana i bosanskih Hrvata iz opštine Prijedor putem kampanje progona. Između otprilike 30. aprila i 30. septembra 1992., Milomir STAKIĆ je, sa drugim članovima "Kriznog štaba" ili tijelima-sljednicima tog "Kriznog štaba", naređivao, poticao i sprovodio ili na drugi način pomagao i podržavao izvršenje te kampanje u opštini Prijedor. Od otprilike 22. maja 1992., ta kampanja je eskalirala te je obuhvatila djelimično uništenje bosanskih Muslimana i bosanskih Hrvata u Prijedoru kao takvih, naročito njihovog vođstva. To je postignuto ubijanjem i pogubljenjem pripadnika tih grupa, nanošenjem teške tjelesne i duševne povrede drugim njihovim pripadnicima i zatočavanjem bosanskih Muslimana i bosanskih Hrvata iz opštine Prijedor u logorima Omarska, Keraterm i Trnopolje pod uslovima sračunatim da dovedu do fizičkog uništenja zatočenika.

  23. Između otprilike 22. maja 1992. i 30. septembra 1992., Milomir STAKIĆ je znao ili je bilo razloga da zna da se snage bosanskih Srba pod kontrolom "Kriznog štaba" odnosno tijela-sljednika tog "Kriznog štaba" spremaju ubijati bosanske Muslimane i bosanske Hrvate, nanositi tešku tjelesnu ili duševnu povredu bosanskim Muslimanima i bosanskim Hrvatima, te podvrgnuti bosanske Muslimane i bosanske Hrvate uslovima sračunatim da dovedu do njihovog fizičkog uništenja u zatočeničkim logorima, ili da su to već i učinili; a sve s namjerom da se bosanski Muslimani i bosanski Hrvati u Prijedoru djelimično unište kao nacionalna, etnička ili vjerska grupa, kao takva - a on nije preduzeo nužne i razumne mjere da spriječi takva djela ili kazni njihove počinioce.

    Ovim ponašanjem, Milomir STAKIĆ je počinio:

    24. Tačka 1: genocid, kažnjiv po članu 4(3)(a), te 7(1) i 7(3) Statuta; ili

    Tačka 2: saučesništvo u genocidu, kažnjivo po članu 4(3)(e), te 7(1) i 7(3) Statuta Međunarodnog suda.

    TAČKE 3-5

    (UBISTVO; ISTREBLJENJE)

  24. Pozivanjem na paragrafe 1-13 i 15-21, supra, te 57-73, infra, tužilac ih ponovo navodi i inkorporira u tačke 3-5.

  25. Oko 23. maja 1992., otprilike tri sedmice nakon preuzimanja vlasti od strane Srba u Prijedoru, Milomir STAKIĆ je, zajedno sa drugim pripadnicima "Kriznog štaba", podstaknuo i naredio koordinirani napad snaga bosanskih Srba na područja opštine Prijedor koja su bila pretežno nastanjena bosanskim Muslimanima i bosanskim Hrvatima. Napadi su počeli u području oko sela Hambarine i Kozarac. Taj je napad primorao na hiljade stanovnika Kozarca, uglavnom bosanskih Muslimana, da bježe iz svojih domova. Snage bosanskih Srba sakupile su te stanovnike, neke od njih pogubile, a preživjele odvele u razne zatočeničke objekte, uglavnom u opštini Prijedor. Napadi su ponekad uključivali intenzivno granatiranje, nakon kojeg bi uslijedio juriš pješadije. U toku tih napada i nakon njih poginuo je velik broj bosanskih Muslimana i bosanskih Hrvata.

  26. Napadi su se nastavili od otprilike 23. maja 1992. do kraja jula 1992. Završni vojni napad širokih razmjera u opštini, koji su snage bosanskih Srba izvele na pretežno bosansko-muslimanska i bosansko-hrvatska sela u brdovitom predjelu zvanom Brdo, zapadno i jugozapadno od rijeke Sane, počeo je 20. jula 1992. ili oko tog datuma. Na tom području su se bili sklonili mnogi od onih koji su izbjegli zarobljavanje nakon napada na druge dijelove opštine Prijedor u maju i junu 1992. Kao i u ranijim napadima, mnogi bosanski Muslimani i bosanski Hrvati bili su ubijeni tokom napada i sakupljanja koje je uslijedilo. Mnogi od onih koji su preživjeli napad i sakupljanje odvedeni su u logore Omarska, Keraterm i Trnopolje. Od 24. na 25. jula 1992., oko 150 muškaraca iz predjela Brda zatočenih u prostoriji br. 3 u logoru Keraterm pogubljeno je vatrom iz mitraljeza. Idućeg dana pogubljeno je oko 20 osoba. Krajem juna 1992., najmanje 60 nesrpskih civila, muškaraca svih dobi, odvedeno je autobusom u područje rudnika Ljubija zvano Redak odnosno Kipe, gdje su ih pogubile snage bosanskih Srba.

  27. Već od 11. septembra 1991. pa do 30. septembra 1992., Milomir STAKIĆ je, u dosluhu sa drugim članovima ili pristašama SDS-a, planirao, organizovao, koordinisao, podupirao ili na drugi način pomagao i podržavao planiranje i pripremu kampanje za trajno uklanjanje većine bosanskih Muslimana i bosanskih Hrvata iz opštine Prijedor putem kampanje progona. Između otprilike 30. aprila 1992. i 30. septembra 1992., Milomir STAKIĆ je, sa drugim članovima "Kriznog štaba" ili tijela-sljednika tog "Kriznog štaba", naređivao, poticao i sprovodio, ili na drugi način pomagao i podržavao izvršenje te kampanje u opštini Prijedor. U sklopu te kampanje, snage bosanskih Srba pod kontrolom vođstva bosanskih Srba, uključujući "Krizni štab" odnosno tijela-sljednike tog "Kriznog štaba", namjerno su ubile značajan broj bosanskih Muslimana i bosanskih Hrvata tokom napada na njihove domove i sela, za vrijeme njihovog zatočenja u logorima koji su osnovani po naređenju "Kriznog štaba", i za vrijeme prisilnih premještanja i deportacija.

  28. Između otprilike 23. maja 1992. i 30. septembra 1992., Milomir STAKIĆ je znao ili je bilo razloga da zna da snage bosanskih Srba pod kontrolom "Kriznog štaba" odnosno tijela-sljednika tog "Kriznog štaba" ubijaju bosanske Muslimane i bosanske Hrvate ili da su to već učinile, a on nije preduzeo nužne i razumne mjere da spriječi takva djela ili kazni njihove počinioce.

    29. Ovim ponašanjem, Milomir STAKIĆ je počinio:

    Tačka 3: ubistvo, zločin protiv čovječnosti, kažnjivo po članovima 5(a) te 7(1) i 7(3) Statuta; i

    Tačka 4: istrebljenje, zločin protiv čovječnosti, kažnjivo po članovima 5(b) te 7(1) i 7(3) Statuta; i

    Tačka 5: ubistvo, kršenje zakona i običaja ratovanja, sankcionisano članom 3(1)(a) Ženevskih konvencija iz 1949., kažnjivo po članovima 3 te 7(1) i 7(3) Statuta Međunarodnog suda.

    TAČKA 6

    (PROGONI)

  29. Pozivanjem na pragrafe 1-13, 15-21 i 25-26, supra, te 37-38, 42, 46 i 57-73, infra, tužilac ih ponovo navodi i inkorporira u tačku 6.

  30. Od 30. aprila 1992., "Krizni štab" je naređivao, odobravao ili sprovodio sve stroža ograničenja za ne-Srbe u opštini Prijedor. Na osnovu uputstava "Kriznog štaba" "Autonomne regije Krajina" (ARK), svi ne-Srbi, prvenstveno bosanski Muslimani i bosanski Hrvati, koji su bili na položajima u tijelima opštinske vlasti bili su uklonjeni sa svojih položaja. Milomir STAKIĆ je potpisao neka rješenja o razrješenju s dužnosti i na ta mjesta odmah postavio "lojalne" Srbe. Preduzeća i privredne organizacije slijedili su taj primjer i otpustili gotovo sve zaposlene ne-Srbe. Privatna i poslovna imovina bosanskih Muslimana i bosanskih Hrvata, i pokretna i nepokretna, bila je opljačkana i oteta.

  31. Među ograničenja koja je nametnuo "Krizni štab" odnosno tijela-sljednici tog "Kriznog štaba" spadale su i barikade na cestama koje su podignute širom opštine, naročito oko sela i područja nastanjenih pretežno bosanskim Muslimanima i bosanskim Hrvatima, te u gradu Prijedoru. U gradu Prijedoru kontrolni punktovi su postavljeni u velikim stambenim kompleksima, radi provjere identiteta osoba koje ulaze i izlaze iz zgrada.

  32. Mnoge stanovnike, bosanske Muslimane i bosanske Hrvate, koji su preživjeli gorepomenute napade, snage bosanskih Srba uhapsile su, prisilile da u kolonama pješače do sabirališta i odvele u jedan od zatočeničkih objekata uspostavljenih po naređenju "Kriznog štaba". Za vrijeme tog procesa hapšenja i premještanja, bosanski Muslimani i bosanski Hrvati bili su izloženi verbalnom i fizičkom nasilju, među njima i mnogi muškarci koje su izvodili iz kolona i tukli. Mnogi zatvorenici, bosanski Muslimani i bosanski Hrvati, muškarci i žene, odvođeni su u policijske stanice, kasarne i druge zatočeničke objekte u opštini Prijedor, gdje su neki surovo zlostavljani, fizički i psihički. Mnogi od zatočenika odvedeni su u logor Omarska, Keraterm ili Trnopolje.

  33. U zatočeničkim objektima radilo je i vodilo ih vojno i policijsko osoblje i njihovi agenti pod kontrolom prijedorskog "Kriznog štaba" odnosno tijela-sljednika tog "Kriznog štaba". Sem toga, pristup u logor imali su i drugi pripadnici policije i vojske bosanskih Srba, kao i civili, koji nisu bili direktno raspoređeni u logor. Te su osobe, u sprezi s osobljem logora ili uz saglasnost tog osoblja, zatočenike podvrgavale fizičkom zlostavljanju, uključujući i mučenje i ubistva, kao i psihičkom nasilju. Ni u jednom zatočeničkom objektu zatočenicima nije omogućen sudski postupak. Bili su zatočeni i podvrgnuti nasilju prvenstveno zbog svog nacionalnog, etničkog, političkog ili vjerskog identiteta.

  34. Već od 11. septembra 1991. pa do 30. septembra 1992., Milomir STAKIĆ je, u dosluhu sa drugim članovima ili pristašama SDS-a, planirao, organizovao, koordinisao, podupirao i na drugi način pomagao i podržavao planiranje i pripremu kampanje za trajno uklanjanje većine bosanskih Muslimana i bosanskih Hrvata iz opštine Prijedor putem kampanje progona. Između otprilike 30. aprila 1992. i 30. septembra 1992., Milomir STAKIĆ je, sa drugim članovima "Kriznog štaba" odnosno tijela-sljednika tog "Kriznog štaba", naređivao, poticao i sprovodio, ili na drugi način pomagao i podržavao izvršenje te kampanje u opštini Prijedor. U sklopu te kampanje nad pripadnicima bosansko-muslimanskog i bosansko-hrvatskog stanovništva počinjena su djela opisana u paragrafima 29-33 zbog njihovog političkog, rasnog ili vjerskog identiteta.

  35. Između 30. aprila 1992. i 30. septembra 1992., Milomir STAKIĆ je znao ili je bilo razloga da zna da srpske snage pod kontrolom "Kriznog štaba" odnosno tijela-sljednika tog "Kriznog štaba" čine djela opisana u paragrafima 29-33 gore, ili da su ih već počinile, a on nije preduzeo nužne i razumne mjere da spriječi takva djela ili kazni njihove počinioce.

    36. Svojim učestvovanjem u tom ponašanju, Milomir STAKIĆ je počinio:

    Tačka 6: progone na političkoj, rasnoj ili vjerskoj osnovi, zločin protiv čovječnosti, kažnjive po članovima 5(h) te 7(1) i 7(3) Statuta Međunarodnog suda.

    TAČKE 7-9

    (MUČENJE; OKRUTNO POSTUPANJE)

  36. Pozivanjem na paragrafe 1-13 i 29-33 supra, te 57-73 infra, tužilac ih ponovo navodi i inkorporira u tačke 7-9.

  37. Mnoge bosanske Muslimane i bosanske Hrvate, stanovnike koji su preživjeli napade na sela, srpske snage su uhapsile, prisilile da u kolonama pješače do sabirališta te odvele u jedan od zatočeničkih logora uspostavljenih po naređenju "Kriznog štaba". Za vrijeme tog procesa hapšenja i premještanja, bosanski Muslimani i bosanski Hrvati bili su izloženi verbalnom i fizičkom nasilju, među njima i mnogi muškarci koje su izvodili iz kolona i tukli ili strijeljali. Mnogi zatvorenici bosanski Muslimani i bosanski Hrvati, muškarci i žene, odvedeni su u policijsku stanicu i kasarnu u Prijedoru i nakon toga prebačeni u neki od drugih zatočeničkih objekata. U policijskoj stanici i kasarni neki su od zatočenika surovo zlostavljani, fizički i psihički. Većina bosanskih Muslimana i bosanskih Hrvata koje su uhapsile snage bosanskih Srba na kraju su odvedeni u logor Omarska, Keraterm ili Trnopolje.

  38. U logorima i drugim zatočeničkim objektima zatočenici su bili podvrgnuti nehumanim uslovima, mučenju i drugim oblicima fizičkog nasilja, stalnom ponižavanju, degradaciji i svakodnevnom strahovanju od smrti. U zatočeničkim objektima radilo je i vodilo ih vojno i policijsko osoblje i njihovi agenti pod direktnom kontrolom prijedorskog "Kriznog štaba" odnosno tijela-sljednika tog "Kriznog štaba".

  39. Već od 11. septembra 1991. pa do 30. septembra 1992., Milomir STAKIĆ je, u dosluhu sa drugim članovima ili pristašama SDS-a, planirao, organizovao, koordinisao, podupirao i na drugi način pomagao i podržavao kampanju za trajno uklanjanje većine bosanskih Muslimana i bosanskih Hrvata iz opštine Prijedor putem kampanje progona koja je između ostalog uključivala počinjenje djela opisanih u paragrafima 37-38. Između otprilike 30. aprila 1992. i 30. septembra 1992., Milomir STAKIĆ je, sa drugim članovima "Kriznog štaba" odnosno tijela-sljednika tog "Kriznog štaba", naređivao, poticao i sprovodio, ili na drugi način pomagao i podržavao izvršenje te kampanje u opštini Prijedor. U sklopu te kampanje bosansko-muslimansko i bosansko-hrvatsko stanovništvo namjerno je podvrgnuto nehumanim uslovima, mučenju i drugim oblicima fizičkog nasilja, stalnom ponižavanju, degradaciji i svakodnevnom strahovanju od smrti od strane vojnog i policijskog osoblja i njihovih agenata, koji su bili pod kontrolom prijedorskog "Kriznog štaba" odnosno tijela-sljednika tog "Kriznog štaba". "Krizni štab" odnosno tijela-sljednici tog "Kriznog štaba", uključujući Milomira STAKIĆA, podstakli su, naređivali, koordinisali, podupirali i na druge načine pomagali i podržavali počinjenje tih djela.

  40. Između 30. aprila 1992. i 30. septembra 1992., Milomir STAKIĆ je znao ili je bilo razloga da zna da snage bosanskih Srba pod kontrolom "Kriznog štaba" odnosno tijela-sljednika tog "Kriznog štaba" čine djela opisana u paragrafima 37-38 gore, ili da su ih već počinile, a on nije preduzeo nužne i razumne mjere da spriječi takva djela ili kazni njihove počinioce.

    41. Svojim učestvovanjem u tom ponašanju, Milomir STAKIĆ je počinio:

    Tačka 7: mučenje, zločin protiv čovječnosti, kažnjivo po članovima 5(f) te 7(1) i 7(3) Statuta Međunarodnog suda; i

    Tačka 8: okrutno postupanje, kršenje zakona i običaja ratovanja, sankcionisano članom 3(1)(a) Ženevskih konvencija iz 1949., kažnjivo po članovima 3 te 7(1) i 7(3) Statuta Međunarodnog suda; i

    Tačka 9: mučenje, kršenje zakona i običaja ratovanja, sankcionisano članom 3(1)(a) Ženevskih konvencija iz 1949., kažnjivo po članovima 3 te 7(1) i 7(3) Statuta Međunarodnog suda.

    TAČKE 10-11

    (DEPORTACIJA, NEHUMANA DJELA)

  41. Pozivanjem na paragrafe 1-13 i 29-33 supra, te 57-73 infra, tužilac ih ponovo navodi i inkorporira u tačke 10-11.

  42. Početkom juna 1992. počeo je niz masovnih prisilnih premještanja bosansko-muslimanskog i bosansko-hrvatskog stanovništva iz Prijedora u područja Bosne i Hercegovine pod kontrolom Vlade Bosne i Hercegovine te u Hrvatsku. Prisilna premještanja i deportacije organizovali su, direktno i indirektno, prijedorska policija i drugi opštinski organi koji su djelovali po uputstvima "Kriznog štaba" odnosno tijela-sljednika tog "Kriznog štaba". Prije nego što će biti prisilno premješteni, većina bosanskih Muslimana i bosanskih Hrvata morali su potpisati dokumente kojima svoju imovinu prenose na "republiku" bosanskih Srba. Prisilna premještanja i deportacije nastavili su se tokom čitavog mjeseca septembra 1992., što je rezultiralo protjerivanjem većine bosanskih Muslimana i bosanskih Hrvata.

  43. Već od 11. septembra 1991. pa do 30. septembra 1992., Milomir STAKIĆ je, u dosluhu sa drugim članovima ili pristašama SDS-a, planirao, organizovao, koordinisao, podupirao ili na drugi način pomagao i podržavao kampanju za trajno uklanjanje većine bosanskih Muslimana i bosanskih Hrvata iz opštine Prijedor putem kampanje progona koja je između ostalog uključivala počinjenje djela opisanih u paragrafu 42. Između otprilike 30. aprila 1992. i 30. septembra 1992., Milomir STAKIĆ je, sa drugim članovima "Kriznog štaba" odnosno tijela-sljednika tog "Kriznog štaba", naređivao, poticao i sprovodio, ili na drugi način pomagao i podržavao izvršenje te kampanje u opštini Prijedor. U sklopu te kampanje bosansko-muslimansko i bosansko-hrvatsko stanovništvo prisilno je premještano i deportovano iz opštine Prijedor. Nadalje, "Krizni štab" odnosno tijela-sljednici tog "Kriznog štaba", uključujući Milomira STAKIĆA, podstakli su, naređivali, koordinisali, podupirali i na druge načine pomagali i podržavali počinjenje djela opisanih u paragrafu 42 gore.

  44. Između 30. aprila 1992. i 30. septembra 1992., Milomir STAKIĆ je znao ili je bilo razloga da zna da snage bosanskih Srba pod kontrolom "Kriznog štaba" odnosno tijela-sljednika tog "Kriznog štaba" čine djela opisana u paragrafu 42 gore, ili da su ih već počinile, a on nije preduzeo nužne i razumne mjere da spriječi takva djela ili kazni njihove počinioce.

    45. Svojim učestvovanjem u tom ponašanju, Milomir STAKIĆ je počinio:

    Tačka 10: deportacija, zločin protiv čovječnosti, kažnjiva po članovima 5(d) te 7(1) i 7(3) Statuta Međunarodnog suda.

    Tačka 11: nehumana djela (prisilno premještanje), zločin protiv čovječnosti, kažnjiv po članovima 5(i) te 7(1) i 7(3) Statuta Međunarodnog suda.

    TAČKE 12-14

    (BEZOBZIRNO RAZARANJE ILI PUSTOŠENJE SELA, GRADOVA ILI NASELJA; UNIŠTAVANJE ILI HOTIMIČNO NANOŠENJE ŠTETE USTANOVAMA NAMIJENJENIM RELIGIJI)

  45. Pozivanjem na paragrafe 1-13 i 29-33 supra te 57-73 infra, tužilac ih ponovo navodi i inkorporira u tačke 12-14.

  46. Za vrijeme i nakon napada na dijelove opštine Prijedor nastanjene pretežno bosanskim Muslimanima i bosanskih Hrvatima, srpske snage pod kontrolom prijedorskog "Kriznog štaba" odnosno tijela-sljednika tog "Kriznog štaba" sistematski su pljačkale i uništavale sela i imovinu bosanskih Muslimana i bosanskih Hrvata, uključujući kuće, radnje, džamije i crkve. Razaranje je bilo širokih razmjera, a na nekim mjestima ostali su samo dijelovi zgrada i šuta. Razorena je većina džamija u gradovima Prijedor i Kozarac. Bosansko-muslimansko i bosansko-hrvatsko stanovništvo nije pružilo značajan otpor tim napadima. Slijedi spisak nekih od nesrpskih ustanova namijenjenih religiji koje su oštećene ili uništene u opštini Prijedor između 30. aprila i 30. septembra 1992. godine:

    • džamija u Hambarinama 24. maja 1992. ili oko tog datuma;

    • "Mutnička" džamija u Kozarcu krajem maja ili početkom juna 1992. godine;

    • džamija u Kozaruši krajem maja 1992. godine;

    • "Čaršijska" ili gradska džamija u Prijedoru 30. maja 1992. ili oko tog datuma;

    • džamija u Starom gradu u Prijedoru između 30. maja i 20. juna 1992. godine;

    • džamija u Kamičanima u junu 1992. godine;

    • džamija u Donjoj Ljubiji u maju 1992. godine;

    • džamija u Bišćanima 20. jula 1992. ili oko tog datuma;

    • katolička crkva u Briševu 29. jula 1992. ili oko tog datuma;

    • katolička crkva u Prijedoru 28. augusta 1992. ili oko tog datuma;

    • džamija u naselju Puharska u Prijedoru 28. augusta 1992. ili oko tog datuma.

  47. Već od 11. septembra 1991. pa do 30. septembra 1992., Milomir STAKIĆ je, u dosluhu sa drugim članovima ili pristašama SDS-a, planirao, organizovao, koordinisao, podupirao ili na drugi način pomagao i podržavao planiranje i pripremu kampanje za trajno uklanjanje većine bosanskih Muslimana i bosanskih Hrvata iz opštine Prijedor putem kampanje progona koja je između ostalog uključivala počinjenje djela opisanih u paragrafu 46. Između otprilike 30. aprila 1992. i 30. septembra 1992., Milomir STAKIĆ je, sa drugim članovima "Kriznog štaba" odnosno tijela-sljednika tog "Kriznog štaba", naređivao, poticao i sprovodio, ili na drugi način pomagao i podržavao izvršenje te kampanje u opštini Prijedor. U sklopu te kampanje sela i imovina bosansko-muslimanskog i bosansko-hrvatskog stanovništva namjerno su i bezobzirno pljačkana i uništavana.

  48. Između 30. aprila 1992. i 30. septembra 1992., Milomir STAKIĆ je znao ili je bilo razloga da zna da snage bosanskih Srba pod kontrolom "Kriznog štaba" odnosno tijela-sljednika tog "Kriznog štaba" čine djela opisana u paragrafu 46 gore, ili da su ih već počinile, a on nije preduzeo nužne i razumne mjere da spriječi takva djela ili kazni njihove počinioce.

    49. Svojim učestvovanjem u tom ponašanju, Milomir STAKIĆ je počinio:

    Tačka 12: bezobzirno razaranje gradova, naselja ili sela, ili pustošenje koje nije opravdano vojnom nuždom, kršenje zakona i običaja ratovanja, kažnjivo po članovima 3(b) te 7(1) i 7(3) Statuta Međunarodnog suda; i

    Tačka 13: uništavanje ili hotimično nanošenje štete ustanovama namijenjenim religiji, kršenje zakona i običaja ratovanja, kažnjivo po članovima 3(d) te 7(1) i 7(3) Statuta Međunarodnog suda.

    Tačka 14: pljačkanje javne ili privatne imovine, kršenje zakona i običaja ratovanja, kažnjivo po članovima 3(e) te 7(1) i 7(3) Statuta Međunarodnog suda.

    KRIVIČNA ODGOVORNOST OPTUŽENOG
    MILOMIRA STAKIĆA:

  49. Krivična odgovornost optuženog Milomira STAKIĆA temelji se na njegovim ovlastima, de iure ili de facto, i njegovom ponašanju između 11. septembra 1991. i 30. septembra 1992. kao osobe na rukovodećem položaju u prijedorskom SDS-u, "Skupštini srpskog naroda opštine Prijedor," "Kriznom štabu" opštine Prijedor odnosno tijelima-sljednicima tog "Kriznog štaba", "Skupštini opštine" Prijedor i drugim tijelima koja je uspostavio ili preuzeo prijedorski SDS. Njegova krivična odgovornost po članu 7(1) Statuta temelji se na njegovoj funkciji kao jednog od rukovodilaca SDS-a u opštinskom "Kriznom štabu" i kasnije "Ratnom predsjedništvu" u Prijedoru, opštinskom "Savjetu za narodnu odbranu" u Prijedoru, "Skupštini opštine" Prijedor i SDS-u Prijedor. Njegova krivična odgovornost po članu 7(3) Statuta temelji se na njegovom položaju "predsjednika" opštinskog "Kriznog štaba" SDS-a, a kasnije "Ratnog predsjedništva", kao i opštinskog "Savjeta za narodnu odbranu" i "Skupštine opštine" Prijedor.

  50. Tokom 1991. i 1992. Milomir STAKIĆ je bio rukovodilac u SDS-u Prijedor. U periodu od 30. aprila do 30. septembra 1992. Milomir STAKIĆ je bio na funkciji "predsjednika" opštinskog "Kriznog štaba", a kasnije "Ratnog predsjedništva", opštinskog "Savjeta za narodnu odbranu", "Skupštine srpskog naroda opštine Prijedor", te od 30. aprila 1992. pa najmanje do 30. septembra 1992. "Skupštine opštine".

  51. SDS-ov opštinski "Krizni štab" u Prijedoru oformljen je kao organ izvršne i zakonodavne vlasti u opštini Prijedor koja je nakon preuzimanja vlasti bila pod srpskom kontrolom. Formiranje tog "Kriznog štaba" zvanično je u maju 1992. objavila "Skupština opštine" Prijedor, koja je Milomira STAKIĆA imenovala "predsjednikom" "Kriznog štaba". Odlukom je predviđeno da ovlasti "Kriznog štaba" uključuju koordinaciju funkcija vlasti, odbranu teritorije opštine, obezbjeđenje sigurnosti stanovništva i imovine i organizovanje "svih drugih vidova života i rada". Dana 18. maja 1992. "Krizni štab ARK-a" objavio je da su "krizni štabovi" najviši organi vlasti u opštinama.

  52. Prijedorski "Krizni štab" odnosno tijela-sljednici tog štaba preuzeli su, dakle, vlast nad lokalnim oružanim snagama koje su učestvovale u napadima na lokacije u opštini Prijedor nastanjene pretežno bosanskim Muslimanima i bosanskim Hrvatima; nad hapšenjem i zatočavanjem ne-Srba, prvenstveno bosanskih Muslimana i bosanskih Hrvata u Prijedoru; nad uspostavom i radom zatočeničkih objekata u Prijedoru; nad deportacijom odnosno prisilnim premještanjem ne-Srba, prvenstveno bosanskih Muslimana i bosanskih Hrvata, van područja opštine Prijedor; te nad lokalnim službenim licima koji su bili ovlašteni da vode istrage, hapse i krivično gone osobe.

  53. Među preduzetim radnjama, prijedorski "Krizni štab" odnosno tijela-sljednici tog "Kriznog štaba", pod predsjedništvom, de iure ili de facto, Milomira STAKIĆA, preuzeo je kontrolu nad medijima u Prijedoru i propagirao kampanju diskriminacije ne-Srba; naredio mobilizaciju vojnih obveznika; uspostavio zatočeničke objekte; zabranio puštanje zatočenika na slobodu; zabranio povratak zatočenika u Prijedor; naručivao osnovne potrepštine za vojsku i policiju; izdavao naređenja vojnoj policiji i Stanici javne bezbjednosti u Prijedoru; naredio prekid radnog odnosa za zatočenike zaposlene u javnom i privatnom sektoru; i uspostavio lokalne "krizne štabove" u opštini Prijedor te ih zadužio da, između ostalog, održavaju efikasan nivo odbrane i osiguraju sve neophodne uslove za uspješnu oružanu borbu, kontrolišu bezbjednost teritorije, koordinišu dejstva vojske i policije, dostavljaju izvještaje "Kriznom štabu" opštine Prijedor odnosno tijelima-sljednicima tog "Kriznog štaba" i redovno ga informišu. "Krizni štab" u Prijedoru, odnosno tijela-sljednici tog "Kriznog štaba", djelovao je kao jedinstven organ, a među njegovim članovima bile su vojne i policijske starješine te starješine teritorijalne odbrane. Njegove odluke i naređenja potpisivao je "predsjednik".

  54. Milomir STAKIĆ je znao ili je bilo razloga da zna da se oružane snage pod kontrolom "Kriznog štaba" odnosno tijela-sljednika tog "Kriznog štaba" spremaju da počine krivična djela, ili da su ih već počinile, a on nije preduzeo nužne i razumne mjere da spriječi takva djela ili kazni njihove počinioce.

  55. U Bosni i Hercegovini je opštinski savjet za narodnu odbranu bio odgovoran, između ostalog, za planiranje, pripremu i vođenje odbrane opštine, prema smjernicama skupštine opštine. Milomir STAKIĆ je bio "predsjednik" "Opštinskog savjeta za narodnu odbranu" opštine Prijedor.

  56. . Što se tiče krivične odgovornosti optuženog Milomira STAKIĆA po članu 7(1), on je učestvovao u zajedničkom zločinačkom poduhvatu, u raznim svojim ulogama navedenim u dosadašnjem tekstu.

    1. u početku je zajednički cilj tog zločinačkog poduhvata bilo trajno prisilno uklanjanje iz opštine Prijedor većine nesrpskog stanovništva, prvenstveno bosanskih Muslimana i bosanskih Hrvata, počinjenjem krivičnih djela koja se terete u drugoj izmijenjenoj optužnici, što je uključivalo kampanju progona protiv ne-Srba u opštini Prijedor, koja je, kako je zamišljeno, trebala da postane dio nove srpske države. Zločinački poduhvat započet je prije proglašenja "Skupštine srpskog naroda opštine Prijedor" od 17. januara 1992. o "pripajanju" "srpskih teritorija u opštini Prijedor" "ARK-u". Od otprilike 22. maja 1992., kampanja je eskalirala te je obuhvatila djelimično uništenje bosanskih Muslimana i bosanskih Hrvata u Prijedoru, kao takvih, naročito njihovog vođstva. Poduhvat je postojao barem do 30. septembra 1992.

    2. Na funkcijama koje je vršio, najprije u opštini Prijedor i SDS-u Prijedor, a zatim u "Skupštini srpskog naroda opštine Prijedor" i drugim tijelima koja je oformio SDS Prijedor, Milomir STAKIĆ je igrao rukovodeću ulogu u toj kampanji u dosluhu sa drugim vođama bosanskih Srba u Prijedoru. Milomir STAKIĆ i ostali učesnici u zajedničkom krivičnom poduhvatu imali su stanje svijesti koje se traži za počinjenje svakog od krivičnih djela koja se terete u drugoj izmijenjenoj optužnici.

    3. Ako se neko od djela koja se terete u drugoj izmijenjenoj optužnici nije uklapalo u zajednički cilj koji je opisan gore u tekstu, takva djela su bila prirodna i predvidljiva posljedica ispunjenja zajedničkog cilja. Milomir STAKIĆ je bio svjestan da su ta krivična djela moguća posljedica ispunjenja tog zajedničkog cilja.

    4. Premda je bio svjestan mogućih posljedica, Milomir STAKIĆ je svjesno i hotimično učestvovao u zajedničkom zločinačkom poduhvatu. Po tom osnovu snosi individualnu krivičnu odgovornost za ta krivična djela po članu 7(1), uz odgovornost po istom članu, za planiranje, poticanje, naređivanje ili pomaganje i podržavanje, na drugi način, u planiranju, pripremi ili izvršenju tih krivičnih djela.

    OPŠTI NAVODI:

  57. Sve ponašanje koje se tereti po članu 5 u ovoj drugoj izmijenjenoj optužnici bilo je dio rasprostranjenog ili sistematskog napada usmjerenog protiv ne-srpskog civilnog stanovništva opštine Prijedor, prvenstveno bosanskih Muslimana i bosanskih Hrvata.

  58. U sve vrijeme na koje se odnose optužbe po članovima 3 i 5 u ovoj drugoj izmijenjenoj optužnici, u opštini Prijedor je postojalo stanje oružanog sukoba.

  59. U sve vrijeme na koje se odnose optužbe po članu 3 u ovoj drugoj izmijenjenoj optužnici, optuženi Milomir STAKIĆ bio je dužan da se pridržava zakona i običaja koji regulišu vođenje oružanog sukoba.

  60. U svakoj tački ove druge izmijenjene optužnice u kojoj se tereti za mučenje, djela su počinjena od strane, ili na poticaj ili uz saglasnost ili pristanak službenog lica ili lica koje je djelovalo u službenom svojstvu, i to radi postizanja jednog ili više od sljedećih ciljeva: da se ishode informacije ili priznanje od žrtve ili treće osobe; da se žrtva kazni za djelo koje je počinila, ili se sumnja da ga je počinila, žrtva ili treća osoba; da se žrtva zastraši ili na nešto prinudi; ili iz bilo kojeg razloga zasnovanog na diskriminaciji bilo koje vrste.

  61. Optuženi Milomir STAKIĆ imao je stanje svijesti koje se traži za djela za koja se tereti u ovoj drugoj izmijenjenoj optužnici.

  62. Optuženi Milomir STAKIĆ je individualno odgovoran za krivična djela za koja se tereti u ovoj drugoj izmijenjenoj optužnici shodno članu 7(1). Individualna krivična odgovornost uključuje planiranje, poticanje, naređivanje, počinjavanje ili pomaganje i podržavanje, na drugi način, u planiranju, pripremi ili izvršenju bilo kojeg krivičnog djela iz članova 3, 4 i 5.

  63. Dok je bio na položajima nadređene vlasti navedenim u prethodnim paragrafima, optuženi Milomir STAKIĆ takođe je krivično odgovoran za ponašanje svojih podređenih, shodno članu 7(3). Nadređeni je odgovoran za ponašanje svog podređenog(-ih) ako je znao ili je bilo razloga da zna da se njegov(i) podređeni sprema(ju) da počine takvo ponašanje ili da su to već učinili, a nadređeni nije preduzeo nužne i razumne mjere da spriječi takvo ponašanje ili kazni njegove počinioce.

    64. DODATNI ČINJENIČNI NAVODI:

  64. Opština Prijedor nalazi se u sjeverozapadnoj Bosni i Hercegovini. Prema popisu stanovništva iz 1991., broj stanovnika je iznosio oko 112.543: 49.351 (43,9%) izjašnjavali su se kao Muslimani; 47.581 (42,3%) izjašnjavali su se kao Srbi; 6.316 (5,6%) izjašnjavali su se kao Hrvati; 6.459 (5,7%) izjašnjavali su se kao Jugosloveni; a 2.836 (2,5%) izjašnjavali su se kao pripadnici drugih naroda.

  65. Novembra 1990. godine u čitavoj Bosni i Hercegovini, uključujući opštinu Prijedor, održani su demokratski izbori. Postojale su tri glavne stranke, od kojih se svaka poistovjećivala sa jednom od tri glavne grupe stanovništva. Stranka demokratske akcije (SDA) je bila prepoznata kao muslimanska nacionalna stranka. Srpska demokratska stranka (SDS) je bila prepoznata kao srpska nacionalna stranka. Hrvatska demokratska zajednica, HDZ, bila je prepoznata kao hrvatska nacionalna stranka. U republičkoj Skupštini najveći broj mjesta osvojio je SDA, a dalje redom SDS, HDZ i ostale stranke. U opštini Prijedor, od 90 mjesta u Skupštini opštine SDA je osvojila 30 mjesta, SDS 28 mjesta, HDZ je osvojila 2 mjesta, a 30 mjesta je pripalo ostalim strankama.

  66. U vrijeme održavanja izbora 1990., činilo se mogućim da Slovenija i Hrvatska proglase nezavisnost od Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije (SFRJ). Tokom 1991., pojavila se mogućnost da i Bosna i Hercegovina proglasi nezavisnost, protivno željama SDS-a. Rezultati izbora 1990. značili su da SDS neće biti u mogućnosti da demokratskim sredstvima spriječi otcjepljenje Bosne i Hercegovine od SFRJ. Vođe SDS-a proglasile su, međutim, da se Srbe iz Bosne i Hercegovine ne može natjerati da iziđu iz Jugoslavije. Kao posljedica toga, određena područja Bosne i Hercegovine gdje je srpsko stanovništvo imalo relativnu većinu počela su da se organizuju u formalne regionalne strukture, takozvane "zajednice opština". Jedna od tih zajednica bila je i "Zajednica opština Bosanske Krajine" sa sjedištem u Banjoj Luci, koja je osnovana 25. aprila 1991.

  67. Nakon proglašenja nezavisnosti Slovenije i Hrvatske 25. juna 1991., činilo se sve vjerovatnijim da će i Bosna i Hercegovina proglasiti nezavisnost. SDS je stoga ubrzao stvaranje zasebne srpske tvorevine u Bosni i Hercegovini. U ljeto i jesen 1991., "zajednice opština" u kojima su prevladavali Srbi transformisane su u četiri "srpske autonomne oblasti" i jednu "srpsku autonomnu regiju". Dana 16. septembra 1991., "Zajednica opština Bosanske Krajine" transformisala se u "Autonomnu regiju Krajina" (ARK). Premda opština Prijedor nije ušla u ARK, 17. januara 1992. je u opštini Prijedor, slično kao i u drugim opštinama gdje Srbi nisu predstavljali relativnu većinu stanovništva, osnovana zasebna paralelna "Skupština srpskog naroda opštine Prijedor", shodno "Uputstvu za organizaciju i djelovanje organa srpskog naroda u Bosni i Hercegovini u vanrednim okolnostima" koje je Glavni odbor SDS-a izdao 19. decembra 1991. Prva sjednica te "Skupštine" zakazana je za 7. januar 1992.

  68. "Uputstvo" od 19. decembra 1991. predstavljalo je obrazac za preuzimanje vlasti od strane SDS-a u takvim opštinama. Jedan element tog obrasca bila je uspostava "kriznih štabova" SDS-a u svakoj opštini. Struktura "Kriznog štaba" Prijedor definisana je 27. decembra 1991.

  69. Dana 24. oktobra 1991. formirana je odvojena "Skupština srpskog naroda u Bosni i Hercegovini", u kojoj je dominirao SDS. Ta je "Skupština" 9. januara 1991. usvojila "Deklaraciju o proglašenju Srpske Republike Bosne i Hercegovine". Proglašeno je da teritoriju te "republike" čine "područja srpskih autonomnih oblasti i regija i drugih srpskih etničkih cjelina u Bosni i Hercegovini, uključujući i područja u kojima je srpski narod ostao u manjini zbog genocida koji je nad njim izvršen u Drugom svjetskom ratu ...", te da je republika sastavni dio jugoslavenske savezne države. Dana 12. augusta 1992. ime te "Srpske Republike Bosne i Hercegovine" promijenjeno je u "Republika Srpska".

  70. Sa stanovišta vođa SDS-a, ogromnu prepreku stvaranju te "republike" predstavljalo je značajno prisustvo bosanskih Muslimana i bosanskih Hrvata, koji su živjeli u područjima na koja se polagalo pravo kao na "srpske teritorije". Stoga je stvaranje te "republike" i osiguranje njenih granica u krajnjoj liniji uključivalo trajno uklanjanje gotovo svih bosanskih Muslimana i bosanskih Hrvata.

  71. U tu svrhu, vođe SDS-a u opštini Prijedor i drugdje poticali su i širili propagandu koja je bosanske Muslimane i bosanske Hrvate prikazivala kao fanatike koji namjeravaju da počine genocid nad srpskim narodom kako bi preuzeli kontrolu u Bosni i Hercegovini. Svrha te propagande bila je da se među bosanskim Srbima stvori podrška programu SDS-a i spremnost da čine zločine protiv svojih komšija pod parolom odbrane srpskog naroda.

  72. Krizni štabovi SDS-a su bili formiran po uzoru na slična tijela koja su postojala kao dio odbrambenog sistema SFRJ i za koja je bilo predviđeno da preuzmu funkcije opštinskih i drugih skupština u vrijeme ratnog ili vanrednog stanja kada ove nisu u mogućnosti da funkcionišu. "Krizni štabovi" SDS-a osnovani su i na regionalnom i na opštinskom nivou kao tijela koja će biti zadužena za koordinaciju i sprovođenje glavnine operativne faze plana za uklanjanje ne-Srba, prvenstveno bosanskih Muslimana i bosanskih Hrvata, i preuzimanje vlasti u regijama i opštinama. Dana 18. maja 1992. "Krizni štab" "ARK" proglasio je da su opštinski "krizni štabovi" najviši organ vlasti u opštinama. Dana 26. maja 1992. "Krizni štab ARK" proglasio se najvišim organom vlasti u "ARK" i izjavio da su njegove odluke obavezujuće za sve "krizne štabove" u opštinama.

  73. Dana 31. maja odnosno 10. juna 1992., opštinski "krizni štabovi" SDS-a preimenovani su odlukom "Predsjedništva" "Srpske Republike Bosne i Hercegovine" u "ratna predsjedništva", a zatim u "ratna povjereništva". "Ratna predsjedništva"/"ratna povjereništva" u biti su zadržala istu strukturu i ovlasti kao "krizni štabovi" i u javnosti su i dalje bili poznati kao "krizni štabovi".

  /potpis na originalu/
Carla Del Ponte
tužilac
Dana 31. augusta 2001.
U Hagu,
Nizozemska		  

[pečat Tužilaštva]